Top 10: Najsłynniejsze obrazy w Polsce

W muzeach i galeriach w naszym kraju mieści się mnóstwo obrazów autorstwa zarówno naszych polskich malarzy, jak i malarzy pochodzących z innych zakątków świata. Wiele z tych dzieł sztuki to bezcenne skarby kultury na skalę światową. Przedstawiamy listę 10 najsłynniejszych obrazów w Polsce.

Dama z gronostajem – Leonardo da Vinci

Bez wątpienia najsłynniejszym obrazem, który znajduje się w Polsce, jest dzieło Leonardo da Vinci, Dama z gronostajem, znany również jako Dama z Łasiczką. Obraz ten znajduje się w zbiorach Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie. To dzieło sztuki powstało na desce orzechowej, w technice olejnej, z użyciem tempery. Artysta pracował nad nim w latach 1488–1490. Obraz przedstawia Cecylię Gallerani, kochankę księcia Ludwika Sforzy.

Losy obrazu, który trafił do rodziny Czartoryskich w 1788 roku są dość burzliwe. Najpierw w czasie powstania listopadowego został wywieziony do Paryża, skąd powrócił pod koniec XIX wieku (około 1889 roku). Do 1939 roku „Dama z gronostajem” znajdowała się we wspomnianym Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie. W 1939 roku obraz został zrabowany – najpierw trafił do wawelskiej rezydencji Hansa Franka, by następnie trafić do Niemiec. Na szczęście obraz powrócił do Polski w 1946 roku.

Bitwa pod Grunwaldem – Jan Matejko

Bitwa pod Grunwaldem to jedno z najwybitniejszych dzieł Jana Matejki. Ten monumentalny obraz powstał w latach 1872–1878. Przedstawia najbardziej dramatyczne sceny podczas potyczki armii Rzeczpospolitej Obojga Narodów z Zakonem Krzyżackim. Na płótnie przedstawionych zostało wiele postaci historycznych po obu stronach walki. Obraz okazuje bitwę w momencie, gdy wciąż toczą się walki, jednak szala zwycięstwa przechylona została na stronę polsko-litewską.

„Bitwa pod Grunwaldem” Matejki podobnie jak poprzedni obraz ma burzliwą historię. W czasie I wojny światowej wywieziono go do Moskwy ze względów bezpieczeństwa – wrócił dopiero 4 lata po jej zakończeniu. W czasie II wojny światowej obraz wywieziono do Lublina. Niemieckie Gestapo intensywnie go poszukiwało i wyznaczyło nagrodę za jego odnalezienie lub informację o miejscu przechowywania obrazu. Próbowano najpierw przekupić a następnie zastraszyć profesora Władysława Woydę, który był ówczesnym intendentem lubelskiego muzeum. W celu zmylenia okupanta polskie radio w Londynie nadało fałszywą wiadomość o wywiezieniu obrazu do Wielkiej Brytanii (co skłoniło okupanta do zaprzestania poszukiwań), tymczasem obraz schowany w specjalny rulon został ukryty w jednej z podlubelskich wsi. Po wojnie „Bitwa pod Grunwaldem” została odrestaurowana i trafiła do Muzeum Narodowego w Warszawie.

Sąd Ostateczny – Hans Memling

„Sąd Ostateczny” to tryptyk namalowany na desce przez Hansa Memlinga. Obraz został zamówiony przez włoskich fundatorów dla florenckiego kościoła Badia Fiesolana. Jednak w 1473 roku w trakcie transportu z Brugii do Włoch, galerę z tym dziełem zdobyła karaka Piotr z Gdańska, dzięki temu „Sąd Ostateczny” trafił na ołtarz Kościoła Mariackiego w Gdańsku. Podczas wojen napoleońskich obraz trafił do Luwru, by powrócić do Gdańska po klęsce Napoleona. W czasie II wojny światowej dzieło to zostało znów wykradzione, tym razem przez Rosjan z rąk Niemców i trafiło do Ermitażu. Następnie obraz wrócił do Polski. Dziś znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Gdańsku.

Bitwa pod Racławicami — Wojciech Kossak i Jan Styka

„Bitwa pod Racławicami” to monumentalnych rozmiarów panorama tworząca pierścień, która mierzy 15 x 114 m. Obraz ten eksponowany jest w budynku Panoramy Racławickiej we Wrocławiu. Dzieło to stworzyła grupa malarzy pod czujnym okiem Wojciecha Kossaka i Jana Styki. Obraz przedstawia potyczkę wojsk kościuszkowskich z rosyjskimi nieopodal wsi Racławice. Dzieło powstawało w latach 1893–1894. Zespół artystów najpierw wykonał zdjęcia okolic Racławic i zapoznawał się z ukształtowaniem terenu, po czym zamówili płótno żaglowe z Belgii. Panorama Racławicka najpierw eksponowana była w rotundzie we Lwowie, a we Wrocławiu znajduje się od 1985 roku. W czasie II wojny światowej obraz zwinięto w rulon i schowano w lwowskim klasztorze bernardynów.

Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem – Rembrandt van Rijn

„Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem” to dzieło Rembrandta van Rijna, które ilustruje biblijną przypowieść. Obraz powstał w 1638 roku. Dzieło to zakupił Jan Piotr Norblin w 1774 roku i przekazał kolekcji Czartoryskich w Puławach. „Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem” został zrabowany podczas II wojny światowej przez Niemców, jednak po wojnie wrócił do Polski, a obecnie znajduje się z zbiorach Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie. W Polsce znajdują się jeszcze 2 obrazy Rembrandta: „Uczony przy pulpicie” oraz „Dziewczyna w ramie obrazu”.

Babie lato – Józef Chełmoński

„Babie lato” Józefa Chełmońskiego przedstawia krajobraz ukraińskiej wsi. W tamte tereny często podróżował Chełmoński i to właśnie obserwacje powoli biegnącego tam życia stały się inspiracją dla artysty. Józef Chełmoński w 1875 roku w Warszawie namalował leżącą chłopkę, która bawi się nitkami babiego lata, obok niej siedzi czarny piesek, a w tle chłopi pracują w polu. Obraz jest częścią zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie.

Żydówka z pomarańczami – Aleksander Gierymski

Podczas pobytu w Warszawie, Aleksander Gierymski w naturalistycznych obrazach przedstawiał życie żydowskich mieszkańców tego miasta. Najsłynniejszym dziełem tego malarza jest namalowana w latach 1880-81 „Żydówka z pomarańczami”, znana również jako Pomarańczarka. Obraz został zrabowany podczas II wojny światowej. Został odzyskany dopiero w 2011 roku, po tym jak w 2010 roku pojawił się na aukcji pod Hamburgiem. Obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie.

Stańczyk – Jan Matejko

Właściwy tytuł tego słynnego obrazu Jana Matejki to: „Stańczyk na dworze królowej Bony po utracie Smoleńska”. Jan Matejko w 1862 roku namalował obraz przedstawiający zasmuconego nadwornego błazna, który troska się losami kraju. Czasy, które przedstawione są na obrazie to upadek Smoleńska w 1514 roku – wojewoda smoleński złożył kapitulację przed Wielkim Księstwem Moskiewskim, a informuje o tym list widoczny na stoliku. Twarz Stańczyka to autoportret Jana Matejki. Podobnie jak wiele innych obrazów z tej listy, również „Stańczyk” opuścił Polskę – w 1944 został wywieziony do ZSRR i odzyskany przez Polskę dopiero w 1956 roku.

Plaża w Pourville – Claude Monet

„Plaża w Pourville” to namalowany w 1882 roku obraz techniką olej na płótnie przez Claude Moneta. Dzieło to impresjonistyczna wizja plaży w miejscowości Pourville w Górnej Normandii, na północy Francji. Niemieckie Towarzystwo Artystyczne w 1906 roku kupiło obraz i zdeponowało w Kaiser Friedrich Museum, znajdującym się wówczas w Poznaniu. W 1943 roku obraz został wywieziony przez wojska niemieckie do Saksonii, następnie Armia Czerwona wywiozła go jako mienie zdobywcze do ZSRR. W 1956 roku obraz powrócił do Poznania, do Muzeum Narodowego.

Ekstaza świętego Franciszka – El Greco

„Ekstaza świętego Franciszka” to obraz El Greco, przedstawiający św. Franciszka z Asyżu w chwili, gdy święty otrzymuje stygmaty. Dzieło to zostało zupełnie przypadkiem odkryte w 1964 roku w Kosowie Lackim, a co działo się z tym obrazem przed odnalezieniem wciąż pozostaje tajemnicą. Obecnie „Ekstaza świętego Franciszka”, czyli jedyny obraz El Greco w Polsce, eksponowany jest w Muzeum Diecezjalnym w Siedlcach.

Zobacz też:

• Najbardziej znane obrazy na świecie
• Salvador Dalí – ciekawostki
• Futrzane obrazy, czyli klasycznie dzieła sztuki w nowym wydaniu
• Najdziwniejsze muzea w Polsce
• Dziwne budynki z całego świata