Miasta Azteków – architektura prekolumbijska

Aztekowie byli najsilniejszym z plemion indiańskich zamieszkujących Amerykę Środkową. Sami siebie nazywali Mexica, skąd wzięła się późniejsza nazwa kraju i miasta Meksyk. Aztekowie podporządkowali sobie tereny Mezoameryki aż do czasów kolonizacji hiszpańskiej. Stolicą i kraju Azteków był Tenochtitlán, którego mieszkańcy sprzymierzyli się z dwoma innymi miastami regionu: Texcoco i Tlacopán, podbijając miasto Azcapotzalco. Centrum religijnym Azteków był natomiast Teotihuacán.

Tenochtitlán

Tenochtitlán to najważniejsze miasto Azteków, skąd wywodziło się całe plemię. Miasto znajdowało się na terenie wyspy położonej na obszernym jeziorze Texcoco. Tenochtitlán był politycznym centrum Azteków. Niedaleko powstało bliźniacze miasto – centrum handlowe z największym targiem w Ameryce Środkowej – Tlatelolco. Wkrótce zostało ono wchłonięte przez stolicę i stało się jedną z jej obrzeżnych dzielnic. Wiele budynków, ruin, fundamentów Tenochtitlánu przetrwało do dziś. Co ciekawe, po podbiciu przez Hiszpanów Ameryki Środkowej, jezioro Texcoco zostało osuszone, a w miejscu dawnej stolicy Azteków powstało zupełnie nowe miasto – Meksyk, które stało się późniejszą stolicą kraju o tej samej nazwie.

Nazwa Tenochtitlán w języku nahuatl oznacza „Miejsce Owocu Kaktusa” lub „Kaktusowa Skała” i pochodzi od legendy, według której miejsce do założenia nowego miasta wskazał wędrującym Aztekom orzeł siedzący na kaktusie i pożerający węża. W azteckiej stolicy znajdowały się liczne pływające ogrody i pałace. Wodę dostarczano z pobliskich gór za pomocą akweduktów, a w samym mieście rozprowadzana była za pomocą sieci kanałów i grobli. Jednym z najważniejszych obiektów była schodkowa piramida Templo Mayor na szczycie której znajdowała się świątynia.

Szacuje się, że Tenochtitlán na początku XVI wieku zamieszkiwało ponad 200 000 osób, co czyniło ją jednym z największych miast ówczesnego świata. Miastu udało się odeprzeć i przetrwać atak hiszpańskich najeźdźców z 1519 roku, jednak miasto po długich i ciężkich bojach zostało zdobyte 2 lata później. Tenochtitlán zostało niemal całkowicie zniszczone – na jego miejscu powstał wspomniany Meksyk, stolica Nowej Hiszpanii.

Texcoco

Kolejnym ważnym miastem Azteków było Texcoco, które podobnie jak Tenochtitlán znajdowało się na wyspie na jeziorze Texcoco. Mieszkańcy Tenochtitlánu zawarli przymierze z mieszkańcami Texcoco, co było niejako zaczątkiem ekspansji Azteków na sąsiednie rejony. Texcoco w pewnym momencie wyrosło na drugie co do wielkości i najważniejsze miasto w królestwie oraz stało się centrum kultury i edukacji. W mieście znajdowała się m.in. duża biblioteka z wieloma dziełami, które Aztekowie odziedziczyli po innych cywilizacjach zamieszkujących ten obszar w przeszłości.

Jednym z najważniejszych obiektów była wzniesiona na wzgórzu obok miasta rezydencja królewska Texcotzingo, która posiadała akwedukty, łaźnie, ogrody, klatki schodowe i ponad 300 oddzielnych komnat. W pałacowych ogrodach zgromadzono liczne rośliny – niektóre z nich sprowadzono z najbardziej odległych zakątków Mezoameryki. Woda do ich nawadniania pochodziła ze źródeł znajdujących się za górami na wschód od Texcoco – by ją doprowadzić wykuto w skale liczne kanały. Na szczycie wzgórza znajdowała się świątynia boga deszczu Tlaloc z licznymi wodospadami, egzotycznymi zwierzętami i ptakami.

Współcześnie Texcoco stanowi przedmieścia miasta Meksyk, a po mieście Azteków pozostały tylko nieliczne ślady. Jednym z takich miejsc jest strefa archeologiczna Los Melones znajdująca się w centralnej części współczesnego Texcoco el Mora. Druga to stanowisko archeologiczne Huexotla znajdujące się około 5 km na południe w miejscowości San Luis Huexotla, niedaleko Chapingo.

Tlacopán

Kolejnym miastem, które sprzymierzyło się z Tenochtitlánem i Texcoco był Tlacopán, położony na zachodnim brzegu jeziora Texcoco. Te trzy miasta stworzyły trójprzymierze, które umożliwiło im podbicie największego konkurenta – Atzcapotzalco. Choć mieszkańcy Tlacopánu byli spokrewnieni z plemieniem Tepaneków, chętnie porozumieli się z plemionami azteckimi, a przymierze to trwało aż do czasów podboju tych terenów przez Hiszpanów. Nazwa tego azteckiego miasta (znanego również jako Tacuba) w języku nahuatl oznacza „kwitnąca roślina na płaskiej ziemi”. Dziś z dawnego miasta praktycznie nic nie pozostało.

Azcapotzalco

Azcapotzalco, którego nazwa również wywodzi się z języka nahuatl i oznacza „wzgórze mrówek” zostało do imperium Azteków wcielone siłą. Zanim zdominowali je Aztekowie, mieszkali tu podbici przez nich Tepanekowie. Plemię to było największymi konkurentami Azteków. Dopiero połączenie się trzech największych państw-miast w jeden organizm państwowy: Tenochtitlánu, Texcoco i Tlacopánu umożliwiło pokonanie Tepaneków. Współcześnie Azcapotzalco to jedna z dzielnic miasta Meksyk.

W styczniu 2020 roku odnaleziono fundamenty największego odkrytego dotychczas domu z epoki przed hiszpańskiej, czyli czasów w którym żyli tu Aztekowie. Konstrukcja została odkryta przez robotników podczas prac konserwacyjnych na promenadzie. W wykopalisk odnaleziono również liczne kawałki ceramiki Azteków.

Teotihuacán

Tenochtitlán, Texcoco, Tlacopánu i Azcapotzalco to bardzo ważne miasta pod względem politycznym i gospodarczym. Najważniejszym miejscem pod względem religijnym dla Azteków był z kolei Teotihuacán, którego nazwę z języka nahuatl można przetłumaczyć jako „miejsce, w którym ludzie stają się bogami”. To tutaj dochodziło prawdopodobnie do najbardziej krwawych ofiar. Znajdują się tutaj najlepiej zachowane do dnia dzisiejszego zabytki Azteków z czasów prekolumbijskich: Piramida Słońca (65 metrów wysokości), Piramida Księżyca (43 metry wysokości) i wiele innych. Współcześnie Teotihuacán to również przedmieście miasta Meksyk.

Zobacz też:

• 12 najbardziej fascynujących ruin Majów w Meksyku
• 10 najbardziej nawiedzonych zamków w Europie
• 10 najsłynniejszych rozbitków i ludzi, którzy mieszkali na bezludnej wyspie
• 10 najbardziej spektakularnych kradzieży w historii
• 20 ciekawostek o starożytnym Egipcie