Co by było gdyby pszczoły wyginęły?

Problem gwałtownego spadku liczby pszczół na naszej planecie nie dotyczy tylko pszczelarzy i entomologów. Sytuacja jest tak krytyczna, że ​​w najbliższej przyszłości możliwe jest całkowite zniknięcie tych niesamowitych owadów. Pszczelarze i miłośnicy miodu nie są jedynymi ludźmi, którzy będą cierpieć z powodu ich wyginięcia – ich nieobecność zasadniczo zmieni życie każdego mieszkańca Ziemi.

Dlaczego pszczoły giną?

Pszczoły żyją na wszystkich kontynentach naszej planety, z wyjątkiem Antarktydy. Liczba gatunków pszczół znanych nauce przekracza 20000. Te wspaniałe owady żyją zarówno na wolności, jak i są hodowane przez ludzi w celu produkcji lubianego przez nas miodu. Niestety nasza planeta bardzo się zmieniła w ciągu ostatnich dziesięcioleci i według naukowców dynamiczne zmiany mają negatywny wpływ na życie pszczół. Co najbardziej szkodzi pszczołom? Chodzi przede wszystkim o powszechne stosowanie pestycydów i herbicydów (służących do selektywnego lub nieselektywnego zwalczania chwastów w uprawach), powiększenie obszarów miejskich a tym samym zmniejszenie obszaru naturalnych ekosystemów oraz zmiany klimatyczne. Niektóre źródła podają również, że rozwój sieci siec komórkowej również negatywnie wpływa na pszczoły – oddziaływanie pól elektromagnetycznych sieci telefonii komórkowej może powodować, że pszczoły tracą orientację i gubią drogę do domu.

Wszystkie w/w czynniki sprawiają, że obniża się odporność pszczół (na choroby i pasożyty takie jak Varroa destructor i Nosema ceranae), zmniejsza się ilość ich pożywienia, co w rezultacie prowadzi do drastycznego spadku liczby pszczół na ziemi. Szacuje się, że w Niemczech, USA, Rosji, Anglii, Indiach i wielu innych krajach świata spadek liczby tych owadów sięga 30-70%!

Zespół masowego ginięcia pszczół (CCD – Colony Collapse Disorder) dotyczy przede wszystkim pszczoły miodnej, a nazwa CCD została użyta po raz pierwszy w USA dla opisu masowego ginięcia pszczół w 2006 roku. Populacja pszczół na całym świecie spada i nie chodzi tylko o udomowioną pszczołę miodną. Jak wynika z raportu Najwyższej Izby Kontroli „co roku w Polsce może ginąć nawet 200 tys. pszczelich rodzin” (…) „eksperci obliczają, że przy utrzymaniu obecnych tendencji pszczoły mogą całkowicie zniknąć do 2035 roku”. Zjawisko to powoduje ogromne straty ekonomiczne w produkcji roślin oleistych, owoców i warzyw oraz niesie za sobą negatywny aspekt ekologiczny – a wszystko ze względu na ogromną rolę jaką pszczoły odgrywają w reprodukcji dziko rosnących roślin.

Jakie byłyby skutki wymarcia pszczół?

Warto przytoczyć słowa Alberta Einsteina, który powiedział, że kiedy wyginie pszczoła, ludziom pozostaną już tylko cztery lata. Czy genialny fizyk miał rację? Co trzecia łyżka pokarmu, który spożywamy, zależy od aktywności owadów zapylających – trzmiele, pszczoły samotnice i inne owady, np. motyle, osy i muchówki – te owady pracują od świtu do nocy, zapylając rośliny uprawne i dziko rosnące.

Najwięcej roślin zapylają jednak pszczoły: miodne, dzikie i trzmiele. Zawdzięczamy im owoce: jabłka, gruszki, wiśnie, morele, truskawki, borówki amerykańskie, maliny oraz wiele warzyw: pomidory, ogórki, marchew, cebulę, czosnek i dynię. Praca tych owadów tylko w Polsce jest warta około 4 mld zł rocznie! Światowa wartość plonów uzyskiwanych dzięki zapylaniu przez pszczołowate szacowana jest na 265 mld euro.

W chińskim regionie Hanyuan słynącym z rosnących tam gruszek każdej wiosny rolnicy chwytają za pędzle, by ręcznie zapylać drzewa. Dawniej robiły to pszczoły, ale od lat ich tam nie ma. Ekolodzy ostrzegają, że podobny scenariusz grozi całemu światu. W innym rejonie Chin słynącym z uprawy melonów mimo obecności pszczół również stosuje się ręczne zapylanie – i chociaż miejscowi rolnicy twierdzą, że „w ten sposób owoców było więcej i rosły piękniejsze”, to nie wszystkie rośliny można zapylać w ten sposób – hodowcy owoców gwiaździstych (karamboli) twierdzą, że kwiaty tych roślin są zbyt małe by zapylać je ręcznie (tylko pszczoły potrafią to robić). Innym istotnym faktem jest koszt ręcznego zapylania – czynność ta wymaga olbrzymiego nakładu pracy, a koszty pracy „zapylaczy” wzrosły pond dwukrotnie w bardzo krótkim okresie czasu. Jeśli wyginęłyby pszczoły i cały świat musiałby korzystać ze sztucznego zapylania roślin odczulibyśmy to wszyscy, poprzez ogromne zwiększenie cen żywności.

Wzrost cen żywności to dopiero początek. Brak pszczół przełożyłby się na wymieranie kolejnych gatunków zwierząt, co znacznie ograniczyłoby również dostępność mięsa. Gryka, której odpady z przerobu „ziarna” (łuski i pył) są cennym dodatkiem do pasz – zapylana jest głownie przez pszczoły. Gdyby ich zabrakło moglibyśmy tylko pomarzyć o kotletach z kurczaka czy pysznym steku. Znacznie zmniejszyłaby się również populacja ryb słodkowodnych.

Jak można pomóc pszczołom?

• Warto kupować miód od lokalnych producentów. Jest on zdrowszy od cukru. W ten sposób pomożesz lokalnych wytwórców oraz będziesz pomagać pszczołom.
• Znajdź miejsce na ul w ogrodzie lub na łące i załóż dzikim pszczołom domek.
• Jeśli masz ogródek posadź w nim kwiaty, które dają pszczołom nektar i pyłek. Jeśli nie masz ogródka możesz posadzić takie kwiaty na balkonie. Czy to coś zmieni? Dzięki parkom i małym ogródkom roślinność jest bardziej urozmaicona niż na terenach rolniczych, a dla pszczół urozmaicenie pokarmu jest ważniejsze niż zanieczyszczenie środowiska. Pszczoły lubią również zioła, takie jak bazylia, tymianek czy oregano.
• Kupuj nawozy i środki ochrony roślin, które są naturalne i stosuj je zgodnie z zaleceniami producenta w odpowiednim czasie (np. po zachodzie słońca, gdy owady już nie latają) – to gwarantuje, że pszczoły po prostu przeżyją i będą zdrowe.
• Pamiętaj o wodzie – owady też jej potrzebują. Wystarczy małe naczynie na deszczówkę w ogrodzie lub na działce
• Jeśli coś uprawiasz, pamiętaj o owadach. Dobrze pozostawić im pas dziko rosnącej zieleni lub wysiać kwiaty na brzegach upraw. Listę roślin przyjaznych pszczołom przygotowaną w ramach akcji pomagamypszczolom.pl można pobrać tutaj.

Zobacz też:

• 20 ciekawostek o miodzie i pszczołach
• “Roślinna Arka Noego” – Globalny Bank Nasion
• 40 ciekawostek na temat zwierząt, o których nie miałeś pojęcia
• 15 ciekawostek o mrówkach
• Kuoka krótkoogonowa – prawdopodobnie najszczęśliwsze zwierze na świecie!


Źródła: (1), (2), (3), (4), (5), (6), (7), (8), (9)