Do najpiękniejszych, największych i najlepiej zachowanych przykładów architektury obronnej na terenie Polski należy położona w sudeckiej Kotlinie Kłodzkiej, Twierdza Kłodzko. Wybudowana w czasie, kiedy obszarem tym władali Prusowie, nosiła niemiecką nazwę Festung Glatz, jednak pierwsze zabudowania obronne w tym miejscu sięgają X wieku. Ze względu na swój wygląd (z lotu ptaka przypomina gwiazdę) nazywana bywa kamienną gwiazdą.
Twierdza Kłodzko – położenie
Twierdza Kłodzko znajduje się w bardzo ważnym pod względem strategicznym miejscu, w położonej pomiędzy pasmami górskimi Sudetów – Kotlinie Kłodzkiej. Kłodzko i cała Ziemia Kłodzka wraz z Kotliną Kłodzką było miastem polskim, później czeskim. Następnie miasto znalazło się pod panowaniem Austrii, a później Prus, które przekształciły się w Niemcy. Powierzchnia Twierdzy Kłodzko jest rozległa i zajmuje ponad 30 hektarów. W skład całego kompleksu obronnego wchodzą twierdza główna, towarzyszący jej fort posiłkowy Owcza Góra, a także fragmentaryczne obwarowania miejskie i umocnienia polowe.
Malownicze położenie miasta Kłodzko w dolinie śródgórskiej, nad Nysą Kłodzką sprawiły, że miejsce to ma nie tylko wysokie walory obronne, ale także pięknie prezentuje się pod względem krajobrazowym. W Kłodzku odnaleźć można wiele cennych zabytków, a największe wrażenie robi Most Gotycki, żywo przypominający Most Karola w Pradze. Dzięki temu Kłodzko często nazywane jest małą Pragą.
Twierdza Kłodzko – historia
Współczesny wygląd Twierdzy Kłodzko pochodzi z przełomu XVII i XVIII wieku, lecz pierwsze wzmianki o drewnianych fortyfikacjach na Górze Fortecznej (inaczej Zamkowej) w tym miejscu pochodzą z 981 roku. Na przełomie wieków XIII i XIV gród przebudowano na zamek warowny. W kolejnych wiekach zamek ten był rozbudowywany. W 1622 roku wojska cesarskie opanowały teren, a działanie wojenne spowodowały wiele szkód. Jako, że teren ten miał duże znaczenia strategiczne, szybko nastąpiła odbudowa i rozbudowa twierdzy.
W latach 1690–1702 architekt Jacopo Carove znacznie przebudował zamek nadając temu miejscu obecny charakter. Powstały bastiony oraz fosy i inne elementy obronne charakterystyczne dla tamtego okresu. Kolejna rozbudowa i umocnienie twierdzy Kłodzko miały miejsce po 1742 roku, gdy tereny Kłodzka zdobyli Prusacy. To w tym okresie forteca uzyskała swój współczesny wygląd. Wyburzono także pozostałości średniowiecznego zamku. W późniejszych latach twierdza pełniła często funkcję więzienia.
Tak było również podczas II wojny światowej. W Twierdzy Kłodzko (w latach 1940–1943) znajdowała się filia obozu Gross-Rosen. Przetrzymywano tu dezerterów z armii niemieckiej, jeńców wojennych oraz więźniów politycznych. W 1944 roku przeniesiono tu z Łodzi zakłady AEG, które produkowały części do pocisków V-1, U-bootów oraz samolotów. W lutym kolejnego roku w obliczu zbliżającego się frontu fabrykę ewakuowano.
Twierdza Kłodzko dzisiaj
W 1960 roku Twierdzę Kłodzko uznano za zabytek i udostępniono zwiedzającym. Trasa, którą można zwiedzić indywidualnie lub z przewodnikiem ubranym w historyczny mundur prowadzi przez najważniejsze miejsca. Jej początek znajduje się na tzw. Dziedzińcu Tumskim – tu w średniowieczu stały zabudowania zakonu augustianów. Kolejny odcinek prowadzi pod Bastionem Alarmowym – tam znajdują się schody, którymi wbiegali członkowie załogi Rudego 102, czyli filmowi „Czterej Pancerni” (odcinek „Dom” nakręcono w 1970 roku). Na trasie znajduje się również lazaret, Bastion Wieżowy (rozciąga się z niego widok na Kłodzko i góry otaczające ziemie kłodzką) oraz tzw. donjon, czyli korona twierdzy i ostatnie miejsce obrony (był samowystarczalny przez kilka miesięcy).
Za dodatkową opłatą można przejść ekspresowe szkolenie artyleryjskie oraz wystrzelić z armaty. Do dyspozycji turystów odwiedzających Twierdzę Kłodzko jest również kilometrowa, podziemna trasa nazywana labiryntami (mają one kilka kilometrów długości, jednak ze względu na bezpieczeństwo udostępniono jedynie kawałek). W sumie zwiedzić można zaledwie 10% tego ogromnego obiektu, jednak i tak nie będziecie się nudzić.
Zobacz też:
• Szlak Orlich Gniazd – piękne zamki wtopione w jurajskie skały
• Podziemia z okresu II wojny światowej w Polsce – tajemnicze miejsca
• Najpiękniejsze zamki i pałace w Europie
• Duchy polskich zamków – 10 nawiedzonych zamków, w których straszy
• Tajemnicze posągi na Wyspie Wielkanocnej
źródła: (1),(2)