25 ciekawostek o samolotach, liniach lotniczych i lataniu

Gdzie i kiedy odbył się pierwszy lot pasażerski? Gdzie znajduje się najniebezpieczniejszy pas startowy na świecie? Jaki odsetek pilotów przyznaje się do spania podczas lotu? Ile kosztuje opona do samolotu? Przygotowaliśmy 25 ciekawostek o samolotach, liniach lotniczych i laniu.

1. Pierwszy lot pasażerski

Za pierwszy udany lot samolotu uznaje się zazwyczaj lot Orville’a Wright’a z 17 grudnia 1903 roku – amerykański konstruktor wzbił się wówczas w powietrze na 12 sekund, podczas których pokonał 37 metrów. Niektóre źródła jako datę pierwszego udanego lotu podają natomiast 14 grudnia 1903 – Wilbur Wright pokonał wówczas odległość 279 metrów.

Zanim prawdziwym samolotem polecieli pierwsi pasażerowie minęło jednak kilkanaście lat. Najpierw w 1909 roku powstała linia lotnicza DELAG (Deutsche Luftschiffahrts-Aktiengesellschaft). Problem w tym, że nie miała ona.. samolotów, a sterowce Zeppelin.

Pierwszy lot pasażerski odbył się 1 stycznia 1914 roku na Florydzie. Na pokładzie samolotu Benoist XIV (który tak naprawdę był latającą łodzią) znalazł się pilot i dwójka pasażerów. Samolot wystartował o 10 rano z miasta St.Petersburg i wylądował 23 minuty później w mieście Tampa pokonując trasę o długości 35 kilometrów. Pierwszym pasażerem w historii, który wykupił bilet (bilety kosztowały $5 ale było tylu chętnych, że doszło do licytacji i bilet sprzedano finalnie za $400) został były burmistrz St. Peresburga Abram C. Pheil.

2. Pierwsze linie lotnicze w Polsce

Historia polskiego lotnictwa pasażerskiego zaczyna się tuż po I wojnie światowej. Pierwszy port lotniczy powstał na warszawskich Polach Mokotowskich. W 1921 roku funkcjonowała firma Aero-Targ, która dowoziła samolotami uczestników I Targów Poznańskich od 10 maja do 5 czerwca 1921 roku (bilet kosztował 6 tys. marek).

Spółka Polska Linia Lotnicza „Aerolloyd” SA (w 1925 roku zmieniono nazwę na Aerolot), która powstał 3 czerwca 1922 roku była natomiast pierwszą w Polsce regularną linią lotniczą. Przeloty wykonywano na trasie Wolne Miasto Gdańsk – Warszawa – Lwów, a w kolejnych latach dodano połączenia Warszawa – Kraków (1923 rok) oraz Warszawa – Kraków – Wiedeń i linia Kraków – Lwów (oba w 1925 roku). W kolejnym roku dodano połączenie Warszawa – Łódź oraz lądowanie w Brnie na linii Kraków – Wiedeń. Aerolloyd posiadał w 1922 roku sześć maszyn (były to jednosilnikowe dolnopłaty Junkers F 13 mogące przewieźć 4 pasażerów). W kolejnych latach dokupiono więcej samolotów – w sumie na wyposażeniu linii lotniczej Aerolot było 16 Junkersów.

W międzyczasie powstało przedsiębiorstwo Aero (założone w w lutym 1925 roku w Poznaniu), które stworzone zostało dzięki inicjatywie Związku Lotników Polskich. Linia lotnicza Aero posiadała początkowo pięć (a następnie osiem), jednosilnikowych samolotów Farman F.70, które zabierały na pokład 6 pasażerów. Trzy lata później (28 grudnia 1928 roku) połączono wspomniane już linie Aero z liniami Aerolot i Śląskim Towarzystwem Lotniczym, tworząc państwową firmę Linie Lotnicze LOT Sp. z o.o.

3. Najdłuższy i najkrótszy lot na świecie

17 godzin i 45 minut – właśnie tyle czasu trwa najdłuższy bezpośredni lot pasażerski na świecie. Trasa ze stolicy Kataru (Ad-Dauhy) do Auckland (w Nowej Zelandii) o długości 14 535 kilometrów uruchomiona została przez Qatar Airways 5 lutego 2017 roku. Do 2022 roku australijskie linie Qantas zapowiedziały uruchomienie bezpośredniego połączenia lotniczego z Sydney do Londynu. Jeśli im się uda, będzie to najdłuższy pasażerski lot w historii. Na ten moment nie ma jednak samolotu, który obsłuży tak długi lot – czas przelotu ma wynieść 20 godzin i 20 minut.

Najkrótszym lotem na świecie jest z kolei lot ze szkockiej wyspy Westray na wyspę Papa Westray. Dystans 3 km dzielący obie wyspy samolot pokonuje na wysokości 80 metrów, a lot trwa zaledwie 2 minuty. Najkrótszym, międzynarodowym lotem jest natomiast połączenie lotnicze pomiędzy niemieckim Friedrichshafen oraz szwajcarskim St Gallen – lot trwa zaledwie 8 minut.

4. Ruch lotniczy na świecie

Zastanawialiście się kiedyś ile samolotów lata nad naszymi głowami każdego dnia? W powietrzu średnio w ciągu dnia w danym momencie znajduje się ponad 10 000 samolotów. Według niektórych danych z samego lotniska Heathrow w Londynie samolot startuje średnio co 45 sekund! Żeby lepiej to pokazać firma NATS zajmująca się obsługą ruchu lotniczego w Wielkiej Brytanii stworzyła film pokazujący jak wygląda ruch lotniczy w Europie oraz nad Atlantykiem – trasę z Europy do Ameryki oraz z Ameryki do Europy dziennie pokonuje około 2000-3000 samolotów!

Codziennie nad Europą przelatuje 27 tysięcy maszyn, natomiast nad USA aż 50 tysięcy. Brytyjska Służba Kontroli Lotów (NATS) obsługuje 6 tysięcy lotów każdego dnia – czyli 250 na godzinę. To przeszło dwa razy więcej niż 20 lat temu podaje portal businesstraveller.pl

5. Piloci dostają inne posiłki

Zatrucie pokarmowe pilotów podczas lotu mogłoby doprowadzić do tragedii, dlatego też każdy z nich otrzymuje inny posiłek, którym pod żadnym pozorem nie może się dzielić.

6. Rekordowy lot transatlantycki

Samolot Concorde, który wprowadzono do użytku w 1976 roku był pierwszym naddźwiękowym samolotem pasażerskim o napędzie turboodrzutowym. To właśnie Concorde 7 lutego 1996 roku wykonał najszybszy lot transatlantycki z londyńskiego Heathrow do nowojorskiego JFK. Pokonanie tej trasy zajęło wówczas 2 godziny 52 minuty i 59 sekund. Od wycofania Concordów nikt nie pokonał tej trasy szybciej, a średni czas przelotu to obecnie około 5,5 godziny.

7. Alkohol na pokładzie samolotu

Prawie 10 milionów butelek wina i szampana (wliczając w to duże i małe butelki) spożywają na pokładach samolotów w ciągu roku pasażerowie latający British Airways.

Inna ciekawostka dotyczy działania alkoholu na organizm człowieka – wysokość wpływa na krew w taki sposób, że alkohol spożyty w trakcie lotu odczuwamy zdecydowanie bardziej. Mówi się wręcz, że jeden kieliszek w przestworzach to jak dwa kieliszki na ziemi.

8. Poród w samolocie

Dzięki mocy tzw. „prawa ziemi”, dziecko urodzone w przestrzeni powietrznej niektórych krajów (Kanady, USA, Argentyny, Brazylii, Chile, Jamajki, Kolumbii, Meksyku, Peru, Urugwaju, Wenezueli i Barbadosu) automatycznie otrzymuje obywatelstwo tego kraju.

9. Najdłuższy i najkrótszy pas startowy na świecie

Najdłuższy utwardzony pas startowy na świecie zlokalizowany jest na lotnisku Qamdo Bamda Airport w Chinach (5500 metrów długości). Najkrótszy pas startowy na świecie ma 122 metry długości i znajduje się na lotnisku Skyline Airport w mieście Inkom (stan Idaho, USA).

Za jeden z najniebezpieczniejszych pasów startowych na świecie piloci uważają z kolei pas startowy na lotnisku Juancho E. Yrausquin położony na jednej z rajskich wysp Karaibów – Sabie. Nie tylko długość pasa startowego (305 metrów) ma tutaj znaczenie – lotnisko znajduje się wśród charakterystycznych dla Saby wysokich wzgórz z jednej i stromych urwisk z drugiej strony. Oficjalnie oznaczone jest jako zamknięte dla ruchu, jednak korzystać z niego mogą lokalne linie lotnicze Winair, które realizują połączenia pomiędzy Sabą i sąsiednimi wyspami Sint Maarten i Sint Eustatius. Dozwolone jest używanie tylko samolotów typu STOL (Short Take-Off and Landing, czyli samolot o dużej mocy w porównaniu do masy który nie potrzebuje długiego pasa do startu i lądowania) oraz helikopterów.

Aby dostać się na wspomnianą powyżej Sabę konieczne jest lądowanie na Sint Marteen. Na tym tym lotnisku z kolei samoloty podchodząc do lądowania na lotnisku Princess Juliana Airport lecą niecałe 10-20 metrów nad głowami plażowiczów odpoczywających na Maho Beach! Tu zobaczycie więcej zdjęć z plaży Maho Beach.

10. Największe lotniska na świecie

Na świecie znajduje się ponad 40 000 lotnisk, z czego ponad 14 tysięcy w samych Stanach Zjednoczonych (biorąc pod uwagę wszystkie lotniska). Kolejne miejsce w zestawieniu zajmuje Brazylia (ponad 4000 lotnisk), a podium zamyka Meksyk (ponad 1700 lotnisk). Które lotnisko jest tym największym, pod względem ilości obsługiwanych pasażerów? Według portalu internationalairportreview.com największym lotniskiem na świecie jest lotnisko w Atlancie – w 2017 roku obsłużyło dokładnie 103 902 992 pasażerów. Na drugim miejscu uplasowało się lotnisko w Pekinie (ponad 95 mln pasażerów), a kolejne lokaty zajmują: lotnisko w Dubaju (88 mln), Tokio (85 mln), Los Angeles (84 mln), Chicago (79 mln) i londyńskie Heathrow (78 mln).

11. Największe samoloty na świecie

Skoro wspomnieliśmy już o największych lotniskach na świecie, to musimy również wspomnieć o największych samolotach. Wśród maszyn pasażerskich pierwsze miejsce w klasyfikacji zajmuje dwupoziomowy Airbus A380. Czterosilnikowy samolot o wymiarach 79,80 m (rozpiętość skrzydeł) x 73m (długość) x 24.1m (wysokość) może pomieścić w sumie 555 osób. Pierwsze Airbusy A380 trafiły na wyposażenie linii lotniczych w 2007 roku. Do tej pory wyprodukowano ponad 200 sztuk, z czego 105 znajduje się na wyposażeniu dubajskiej linii lotniczej Emirates.

W kategorii samolotów transportowych palmę pierwszeństwa (biorąc pod uwagę rozpiętość skrzydeł) wciąż ma wyprodukowana w 1947 roku amerykańska łódź latająca Hughes H-4 Hercules. Jej wymiary to 97,54 m (rozpiętość) x 66,65 m (długość) x 24,18 m (wysokość). Co ciekawe Hercules zbudowany był z drewna! Powstała jedynie jedna sztuka tego samolotu. Biorąc pod uwagę długość pierwsze miejsce zajmuje rosyjski Antonov An-225 Mrija – 84 metry długości, 88.4 metra rozpiętości skrzydeł oraz 18.1 metra wysokości. Jedyny istniejący An-225 Mrija jest używany komercyjnie od 2001 r. przez ukraińskie linie Antonov Airlines do przenoszenia bardzo ciężkich ładunków.

12. Maski tlenowe

Zastanawialiście się kiedyś jak długo można oddychać za pomocą masek tlenowych dostępnych w samolotach? Okazuje się, że tlenu wystarczy na około 15 minut. Na szczęście to wystarczająco dużo czasu, by pilot mógł sprowadzić samolot na wysokość, która umożliwia „normalne” oddychanie.

13. Jetlag – kierunek podróży ma znaczenie

O jet-lagu, czyli zespole nagłej zmiany strefy czasowej (jet lat syndrome) słyszał chyba każdy z nas. Widzieliście, że to jak uciążliwy dla naszego organizmu jest jet lag zależy od tego ile stref czasowych przekraczamy oraz od kierunku, w którym podróżujemy? Podróż na wschód, która „skraca dobę” jest gorzej znoszona niż podróż w przeciwnym, zachodnim kierunku, który „wydłuża dobę”. Wynika to z faktu, że adaptacja do dłuższego dnia jest łatwiejsza dla naszego organizmu. O tym jakie sposoby na jet lag mają piloci pisaliśmy tutaj.

14. Samoloty nigdy nie latają w prostych liniach

Podczas niektórych lotów pasażerowie otrzymują mapy z trajektorią lotu. Samoloty nie latają w prostych liniach – najczęściej łukami, a czasem nawet „zygzakiem”. Dzieje się tak ponieważ Ziemia jest kulą, a mapa na ekranie jest płaska. Kolejnym powodem są względy bezpieczeństwa – trasa musi przebiegać zgodnie z wytycznymi, by samolot znajdował się w pobliżu lotnisk. W razie awaryjnego lądowania musi być wystarczająco dużo czasu by dotrzeć do najbliższego lotniska.

15. Dlaczego samoloty zostawiają białe ślady na niebie?

Samoloty mknące wiele kilometrów nad naszymi głowami zostawiają za sobą widoczną, białą smugę. Te ślady na niebie to w rzeczywistości smugi kondensacyjne, czyli składające się z kryształków lodu chmury kłębiasto-pierzaste. Znikają one zazwyczaj już kilkadziesiąt minut po przelocie samolotu, jednak mogą przetrwać nawet kilka dni – wszystko zależy od warunków atmosferycznych.

Aby powstała smuga kondensacyjna samolot musi znajdować się około 8 kilometrów nad ziemią. Na tej wysokości temperatura jest dużo niższa, niż ta panująca na powierzchni ziemi, a w powietrzu utrzymuje się tzw. przechłodzona para wodna. Pod wpływem spalin z silników samolotu wytrącają się zamarzające od razu krople, które tworzą właśnie łatwą do zaobserwowania białą smugę na niebie.

16. Opony w samolotach

Od lat 90-tych używa się w samolotach bardziej wytrzymałych opon radialnych, wypełnionych azotem. Podobnie jak w samochodach czy innych pojazdach wraz z użytkowanie opony się zużywają. Po każdym locie kapitan, lub pierwszy oficer obchodzi samolot by wizualnie sprawdzić stan maszyny i opon. W samolotach takich jak Boeing 777 opony wymieniane są co 6 miesięcy, lub co 150-200 lądowań.

Ile kosztuje opona do samolotu? Tak jak w przypadku opon samochodowych to zależy od wielu czynników – dla przykładu opona do Boeinga 777-300ER w rozmiarze 50×20 R22 waży 99,1 kg i kosztuje około 4000 PLN.Jak zmienia się opony w samolotach? Sprawdźcie na poniższym filmiku.

17. Dziura między szybami w samolocie

Okno w samolotach składa się z 3 płyt akrylowych. Ze względu na sporą różnicę temperatur na różnych wysokościach muszą one wytrzymać duże napory ciśnienia. Niewielka dziurka pomiędzy środkową i zewnętrzną warstwą okna w samolocie umożliwia regulację ciśnienia pomiędzy szybami i zapobiega pęknięciom szyb, a ponadto chroni okno przed zaparowaniem i zamarzaniem.

18. Dlaczego jedzenie w samolocie nie ma smaku?

Wiele osób twierdzi, że jedzenie serwowane w samolocie dziwnie smakuje. Dlaczego tak się dzieje? To wcale nie wina linii lotniczych lub kucharza – to nasze zmysły płatają nam figla. Podczas lotu są one zaburzone – klimatyzacja, dźwięk silnika, suche powietrze i niskie ciśnienie sprawiają że zmysły (a w szczególności węch) ulegają przytępieniu. Badania dowiodły, że podczas lotu o 30% spada nasze odczuwanie smaku słodkiego i słonego!

19. Który moment lotu jest najmniej bezpieczny?

Według statystyk 80% katastrof lotniczych ma miejsce 3 minuty po starcie samolotu oraz 8 minut przed lądowaniem.

20. Klaskanie w samolocie

Wbrew pozorom zwyczaj klaskania przy lądowaniu wcale jednak nie jest polską domeną. Clark McPhail, profesor socjologii z Uniwersytetu Illinois (USA) przez wiele lat badał odruch klaskania u ludzi (nie tylko w samolotach). Klaskanie jest naturalnym odruchem okazywania aplauzu i bardzo często w ten sposób osoby, które boją się latać wyrażają instynktownie swoja ulgę i radość, że lot już się zakończył. Klaskanie bywa … zaraźliwe – często zdarza się tak, że jeśli otoczenie zaczyna klaskać, to sporo osób się do tego dołącza. Innym z powodów bicia braw może być również ekscytacja – udane lądowanie oznacza, że podróżni docierają do nowego miejsca – często na urlop lub wycieczkę, a to przecież coś pozytywnego.

Kto klaszcze najczęściej? Profesor McPhail potwierdza, że klaskanie to domena Amerykanów (ci chętnie wyrażają swoje emocje) oraz Żydów przylatujących do Izraela, co potwierdza Marvin Goldman, który od prawie 40 lat lata tam niemal co roku i jak twierdzi, dosłownie za każdym razem jest świadkiem spontanicznej owacji pasażerów. „Czują przywiązanie do swojej ojczyzny. Dla nich to emocjonalne doświadczenie, przylecieć tu pierwszy raz albo powrócić” mówi Goldman.

21. Skutki uderzenia pioruna w samolot

Agencja Associated Press przedstawiła zestawienie, z którego wynika że piorun uderza w duży samolot pasażerski średnio raz na 3 lata. Bardziej narażone na uderzenie pioruna są mniejsze samoloty – latają one na mniejszych wysokościach, w związku z czym prawdopodobieństwo natrafienia na burzę jest większe. Jak podaje Associated Press uderzenia piorunów w mniejsze samoloty zdarza się średnio raz do roku.

Co stanie się jeśli w samolot uderzy piorun? Najczęściej nic – samoloty pasażerskie pokrywane są specjalną powłoką, która chroni ich podzespoły przed uderzeniem pioruna. W efekcie uderzenia pioruna w samolot mogą co najwyżej mignąć na moment światła, a w poszyciu widoczne mogą być małe dziurki, nie większe niż czubek ołówka.

22. Czy leci z nami pilot?

Szokujący raport udostępniony został przez brytyjski Urząd Lotnictwa Cywilnego (CAA) w 2013 roku. Wynika z niego, że ponad połowa brytyjskich pilotów samolotów pasażerskich zasypia za sterami samolotu! Co więcej aż 29% z nich przyznaje, że kiedy budzi się w kokpicie, drugi pilot również ucina sobie drzemkę. Poza Brytyjczykami, których największa ilość przyznała się do drzemki w trakcie lotu, kolejne miejsca zajmują piloci z Norwegii oraz Szwecji. Raport przygotowano dzięki informacjom zawartym w 6 tysiącach anonimowych ankiet, które w latach 2010-2012 wypełnili piloci.

23. Gdzie jest najbezpieczniej w samolocie?

Są takie miejsca na pokładzie samolotu, dzięki którym w razie katastrofy wzrastają nasze szanse na przeżycie. Magazyn „Popular Mechanics” przeanalizował dane z wszystkich wypadków z udziałem samolotów pasażerskich na terenie USA od 1971 roku. Wynika z nich, że na pokładzie samolotu można wyróżnić fotele, które dają statystycznie większą szansę na przetrwanie w razie potencjalnej katastrofy. Na podstawie dostępnych danych udało się stworzyć tzw. „współczynnik przeżywalności” – okazuje się, że największy jest na tyłach samolotu (wynosi 69%), mniejszy na środku (56%), a najmniejszy na fotelach tuż za pilotami (49%).

Podobną analizę przeprowadził magazyn „Time”, który w swoich badaniach wykorzystał informacje Federalnej Administracji Lotnictwa o 17 wypadkach od 1985 roku. Wnioski były bardzo podobne do tych, które przedstawił magazyn „Popular Mechanics”, z tą różnicą że udało się wskazać fragment pokładu, który jest zdecydowanie najbezpieczniejszy – to środkowy rząd w ogonie (śmiertelność na poziomie 28%). Mimo wszystko samolot to wciąż statystycznie najbezpieczniejszy środek transportu, jednak wiele osób po prostu boi się latać.

24. Dlaczego podczas startu i lądowania światła w samolocie światła są przyciemnione?

Wszystko przez zasady bezpieczeństwa, które są bardzo rygorystycznie przestrzegane – jak już pisaliśmy wyżej to właśnie chwilę po starcie i tuż przed lądowaniem ma miejsce najwięcej wypadków lotniczych. Światła w kabinie są zatem przyciemniane tak, by widoczne były światła wskazujące wyjścia ewakuacyjne.

25. Milion i dwieście tysięcy

Jeśli po przeczytaniu tego tekstu zastanawiasz się ile osób własnie podróżuje samolotem to mamy rozwiązanie tej zagadki. 1,270,406 znajduje w powietrzu na pokładach samolotów w każdym momencie według danych serwisu FlightAware z 2017 roku.

Zobacz też:

• Lotnicze ciekawostki, czyli jak się kiedyś latało
• 15 ciekawostek o rzymskim Koloseum
• Petra – niesamowite skalne miasto w Jordanii
• 17 fascynujących faktów o uśmiechu
• Piloci zdradzają jak radzić sobie z jet lagiem


źródła: (1), (2), (3), (4), (5), (6), (7), (8), (9), (10), (11), (12), (13), (14), (15), (16)