Zapomniane piramidy w Meroe

Na pustyni we wschodnim Sudanie, nad brzegiem Nilu, znajduje się kilkadziesiąt niewielkich grobów i piramid z komorami podziemnymi, oraz pozostałości kilku pałaców królewskich i świątyń. Wiele z nich to groby władców Królestwa Meroitów, którzy rządzili tu ponad tysiące lat temu. Piramidy z Meroe są mniejsze niż ich egipskie odpowiedniki (maks. 20-25 m wysokości), mają wąskie podstawy i strome ściany, lecz jest ich zdecydowanie więcej niż w Egipcie. Niektóre zostały zbudowane 2700 – 2300 lat temu, jednak najbardziej imponujący kompleks piramid powstał w Meroe najprawdopodobniej pomiędzy 270 rokiem p.n.e. a 350 r. n.e. W ich zdobieniach widać wpływy egipskie, greckie i rzymskie.

Chociaż piramidy Meroe są jedną z głównych atrakcji Sudanu, dociera tu bardzo mało osób, ze względu na szereg sankcji gospodarczych nałożonych na Sudan przez różne kraje zachodnie i niestabilną sytuację polityczną w kraju.

Obszar, na którym leży Meroe zamieszkiwany był już w X wieku p.n.e. Miasto było jednym z głównych ośrodków królestwa Kusz od VIII wieku p.n.e., by następnie stać się jego stolicą w IV wieku p.n.e., po tym jak starożytni Egipcjanie podbili poprzednią stolicę w Napacie.

Meroe znajdowało się na ternach zasobnych w heban i rudy żelaza – produkowano tu broń i narzędzia, które przyczyniły się do rozwoju rolnictwa. Dogodna lokalizacja miasta (na szlaku do Egiptu i nad Morze Czerwone) uczyniła z niego istotny ośrodek handlowy – w Meroe handlowano piórami strusimi, złotem, kością słoniową, hebanem i skórami lampartów. Szacuje się, że w okresie świetności populacja miasta mogła liczyć nawet 25 tysięcy mieszkańców.

Według archeologów władców królestwa Kusz chowano w Meroe od III wieku p.n.e, a pierwszym z nich był król Arakamani. Meroe utraciło na znaczeniu po inwazji rzymskiej, a upadek miasta przypieczętować miał najazd wojsk Aksum (państwo założone w I wieku p.n.e. w północnej części dzisiejszej Etiopii i Erytrei) w połowie IV wieku.

Zapomniane na wieki Meroe znalazło się w orbicie zainteresowań europejskich podróżników w XVIII wieku. Pochodzący ze Szkocji podróżnik James Bruce odwiedził tą okolicę w 1772 roku – podczas swojej wyprawy odnalazł fragmenty piedestałów i obelisku z hieroglifami. Johann Ludwig Burckhardt, szwajcarski podróżnik i badacz Egiptu odnalazł ruiny w okolicach Szandi w 1814 roku, jednak nie przypisał im większego znaczenia historycznego. Na początku XIX wieku pochodzący z Francji podróżnicy Frederic Caillaiaud i Linat de Bellefonds sporządzili mapę Meroe i dokonali pomiaru piramid, a wyniki swoich badań opublikowali w książce „Voyage á Meroë”. Zanim przeprowadzono pierwsze prace badawcze włoski poszukiwacz skarbów Giuseppe Ferlini zniszczył wiele piramid i splądrował wiele grobowców, w których odnalazł meroicką biżuterię (miało to miejsce w 1834 roku).

W 1902 roku do Meroe dotarli pierwsi archeologowie, którzy odkryli ulice i budynki dawnego miasta. Brytyjczyk John Garstan prowadzący wykopaliska w latach 1910-1914 potwierdził tezę, którą ponad 150 lat wcześniej postawił James Bruce – odkryte ruiny były pozostałością po starożytnym mieście. W latach 20. XX wieku pochodzący ze Stanów Zjednoczonych archeolog George Andrew Reisner odkrył pozostałości po trzech piramidach, a w latach 60. XX wieku zespoły badaczy z Uniwersytetu w Chartumie i Uniwersytetu w Calgary odkryły kolejne części starożytnego miasta.

źródła: (1),(2),(3),(4),(5)