Szprewald: niemiecka Wenecja

W Brandenburgii około 100 kilometrów na południowy-wschód od Berlina, znajduje się przepiękny rezerwat biosfery Szprewald (Spreewald). Ten nisko położony obszar, w którym rzeka Spree wije się setkami małych odnóg przez łąki i dziewicze lasy, jest jednym z najpiękniejszych i najbardziej zielonych miejsc w Niemczech. Pływanie po rzece przypomina nieco pływanie po Wenecji, z tą różnicą, że zamiast fasad kamienic i pałaców pływamy pomiędzy ścianami drzew, krzaków, spośród których od czasu do czasu wyłaniają się małe domy.

Jak większość Brandenburgii, obszar ten został ukształtowany podczas ostatniej epoki lodowcowej przez cofające się lodowce, które zaczęły topnieć i znikać, pozostawiając po sobie delikatną sieć strumieni poprzecinanych piaskowymi wysepkami. Z biegiem czasu kolejne osady tworzyły moczary i gęste lasy składające się z sosen, brzóz, wierzb, dębów, lip i olch.

Szprewald jest zamieszkały od tysięcy lat. Między II a V wiekiem żyły tu plemiona germańskie. W VI wieku, w trakcie wielkiej migracji przybyli tu pierwsi osadnicy słowiańscy. Za ich sprawą naturalny krajobraz przeobraził się w uprawny. Duża część lasów ustąpiła miejsca gruntom rolniczym, mozaika pól, łąk, pastwisk i gospodarstw odcisnęła się na krajobrazie. Dziś małe piaszczyste wyspy, które powstały przez osadzanie się mułu, mieszczą pola uprawne i domy mieszkalne. Każdy dom i gospodarstwo ma swój mały port i łódkę, którą mieszkańcy zbierają żniwa z pól i dostarczają dzieci do szkoły.

Szprewald wart jest odwiedzenia biorąc pod uwagę, że dotarcie tam zajmuje zaledwie kilka godzin (np. z Warszawy dojedziecie tam w 5 godzin). Turyści przybywają do tego rezerwatu biosfery UNESCO, by wędrować, łowić ryby i pływać łódką lub kajakiem po rozległej sieci dróg wodnych zwanych „Fließe”. Pływanie łódką to jedne z najpopularniejszych zajęć, ale są tu też inne atrakcje, takie jak kościoły, zamki i muzea. Warto np. wybrać się w okolicie miasta Burg, gdzie znajduje się Wieża Bismarcka – z platformy widokowej rozpościera się widok na znaczącą część Szprewaldu. W okolicy znajduje się również tropikalny park rozrywki „Tropical Islands” (mieści się w byłej hali produkcyjnej sterowców) oraz Gród Slawenburg Raddusch, będący wierną rekonstrukcją grodu słowiańskiego z przełomu IX i X wieku. W leżącym nieopodal Cottbus można odwiedzić największy ogród zoologiczny Brandenburgii, w którym znajdują się między innymi strefy głaskania oraz karmienia zwierząt. Wybrane atrakcje Szprewaldu opisujemy poniżej.

Szprewald i okolice – wybrane atrakcje:

• Wieża Bismarcka w Burgu – 27 metrowa wieża widokowa powstawała w latach 1915 – 1917 na wzgórzu zamkowym Schlossberg. Z jej szczytu rozpościera się wspaniały widok na Szprewald. W otoczeniu wzgórza zamkowego organizowane liczne imprezy – „Szprewaldzka Noc Legend”, a także „Noc dyniowych duchów” ze spektakularnymi efektami świetlnymi i pirotechnicznymi.

• Zagroda na wzgórzu zamkowym w Burgu – poznaj zioła i rośliny Szprewaldu, obejrzyj ogródek ziołowy, a ponadto zajrzyj do manufaktury ziołowej, która oferuje specjalne smakołyki. W centrum informacji turystycznej zdobędziesz wiedzę na temat rezerwatu biosfery Las Szprewski, a Sensoryczny Zegar Natury umożliwi Ci poznawanie przyrody wszystkimi zmysłami. W zagrodzie można również zwiedzić typową chatę chłopską – dom Annemarie-Schulz z 1726 roku.

• Park i pałac w Branitz – książę Hermann von Pückler-Muskau założył w 1846 roku park krajobrazowy, który przez wielu uważany jest za jeden z najpiękniejszych parków na terenie Niemiec. Dziś można zwiedzać późnobarokowy pałac z zachowanym częściowo oryginalnym wnętrzem. Ciekawą budowlą znajdującą się na terenie parku jest także „piramida na jeziorze” (tzw. tumulus), która jest miejscem spoczynku księcia.

• Mury miejskie z wieżą Spremberg – baszty i bramy w ciągu murów wyznaczają granice starego miasta założonego w 1301 roku. Wizytówką miasta jest wieża Spremberg zbudowana w XIII wieku. W Spremberg znajduje się również zamek, w którym mieści się Dolnołużyckie Muzeum Pogaństwa. Na ternie miasta odkryto kamień z napisem „Mittelpunkt des Deutschen Reiches” (pol. „Środek Niemieckiej Rzeszy”). Określał on położenie Spremberg w Niemczech, w granicach z 1817 r.



• Ogród zoologiczny w Cottbus – ponad 1200 zwierząt, w tym: słonie, tygrysy, leopardy, rysie, ostronosy, różne gatunki małp, zebry, antylopy, strusie, tapiry, a także liczne ptaki zamieszkują w największym ogrodzie zoologicznym w Branderburgii. Na ternie zoo wydzielono również tzw. „dziecięce zoo” zamieszkiwane przez zwierzęta domowe, które można głaskać i karmić.


• Zamek na wodzie Fürstlich Drehna – pierwsze wzmianki o zamku pochodzą z 1477 roku. W 1560 został on rozbudowany, a w 1807 roku powstał tu park krajobrazowy.



• Pałac Lübbenau – zbudowany po wojnach napoleońskich (1817-1839) pałac powstał na miejscu wcześniejszych wałów obronnych. Obecnie mieści się tu hotel oraz rozległy park ze stawem. W jednym z barokowych budynków swoją siedzibę ma muzeum spreewaldzkie z ekspozycją regionalną. Obok zamku przebiega szlak ogórkowy (jego nazwa wzięła się od popularnych ogórków spreewaldzkich) – 260 kilometrowa trasa dla rowerów. Niektóre plantacje przy szlaku oferują degustację ogórków, historię uprawy ogórków w rejonie Szprewaldu można zgłębić w Muzeum Ogórków znajdującym się w Lübbenau-Lehde (Lubnjow-Lědy).



• Skansen w Lehde – w najstarszym skansenie Brandenburgii można dowiedzieć się, jak wyglądało życie okolicznych mieszkańców w XIX wieku. W skansenie Lehde cała rodzina może spróbować swoich sił wykonując czynności, które wykonywano w XIX wieku – od prania za pomocą mydła i tarki, poprzez dojenie krów, chodzenie w drewniakach po spacer na szczudłach. To właśnie tu znajduje się wspomniane „Muzuem Ogórka”. Ciekawostka: do 1931 roku do wsi nie prowadziły żadne utwardzone drogi. Najpopularniejszą formą transportu były natomiast łodzie.



• Młyn holenderski z 1850 roku – ostatni w Europie trój-funkcyjny młyn holenderski, w którym produkowano mąkę, olej i tarcicę znajduje się w maleńkiej miejscowości Straupitz. Na miejscu można spróbować między innymi świeżo wyciskanego oleju lnianego. Inne zabytki znajdujące się w Straupitz to późnobarokowy Pałac Houwaldów z lat 1794-1798, spichlerz z XVIII wieku, Kościół luterański z 1832 roku oraz Willa Houwaldów z lat 1885-1886.



• Muzeum hutnictwa i rybołówstwa w Peitz – w zabytkowych hutach na obszarze stawów rybnych w Peitz znajdują się trzy ekspozycje – muzeum hutnictwa i rybołówstwa oraz ekspozycja minerałów i skamieniałości. Szczególną popularnością wśród zwiedzających cieszą się tradycyjne wypiekanie ciast waflowych oraz odlewanie cyny.



• Wieża obronna w Peitz – jest to najstarsza budowla w mieście. Położona w obrębie historycznej starówki budowla ma ściany o grubości 6 metrów oraz masywną kopułę. W przeszłości należała do zamku warownego, a następnie twierdzy Hansa von Küstrin. Obecnie w wieży znajduje się muzeum historii umocnień. W sali bankietowej organizowane są natomiast koncerty, imprezy okolicznościowe i wesela.



• Park przygód Kraina Stawów (Teichland): park oferuje 18 różnych atrakcji dla dorosłych i dzieci, w tym letni tor saneczkowy o długości 903 metrów, ogromny labirynt, skałki wspinaczkowe, kule wodne i trampoliny bungee. Wstęp do parku jest bezpłatny – płaci się tylko za atrakcje, z których się skorzysta.



• Gród słowiański Raddusch – jest to kopia dawnego wczesnośredniowiecznego zamku warownego plemienia Łużyczan z IX/X wieku. Na odwiedzających czekają liczne znaleziska z okresu epoki kamiennej aż po średniowiecze, wystawy specjalne, rozległy teren przyległy z placami zabaw, ścieżka edukacyjna poświęcona dziejom Dolnych Łużyc, a także restauracja i sklepik zamkowy.

• Zespół pałacowy Vetschau/Szprewald – w pałacu wybudowanym w 1540 rokuw arto zwiedzić salę rycerską z licznymi malowidłami ściennymi i pięknym fortepianem Steinwey’a z roku 1920. W sali herbowej znajduje się wystawa poświęcona herbom miejskim.

Jeśli wybieracie się w okolice Szprewaldu warto zajrzeć na stronę spreewald.de, na której znajduje się mapa (w języku polskim) z krótkim opisem wszystkich atrakcji tego regionu.