18 ciekawostek o bocianach

Ich powrotu wypatrujemy co roku. Bociany zwiastują wiosnę, szczęście i dzietność. W Polsce występują dwa gatunki bociana – biały i czarny. Ten pierwszy jest najlepiej rozpoznawalnym gatunkiem ptaka w naszym kraju. Charakterystyczna sylwetka, czerwone nogi i duże gniazdo przy ludzkich osadach to znany nam element polskiego krajobrazu. Swoje gniazda zakłada najczęściej w odległości nie większej niż 100m. od zabudowań. Tak bliskie jego występowanie jest związane z gospodarką rolną, koszeniem i wypasaniem łąk co daje tereny na żerowiska. W Polsce bociany stanowią 20% światowej populacji tego gatunku, tak więc co piąty bocian „klekocze po polsku”. Przedstawiamy najlepsze ciekawostki o bocianach.

Powroty bocianów i gody

Pierwsze osobniki przylatują z zimowisk już pod koniec lutego, większość jednak na początku marca. Zazwyczaj samiec przylatuje pierwszy by zregenerować siły, dokonać wstępnej naprawy gniazda. Gdy przyleci samica oba ptaki przystępują do gruntownej renowacji gniazda i do godów. Samiec zaakceptuje pierwszą przybyłą samicę byleby była dorosła tzn. miała ukończone 3 lata. Najczęściej bociany wracają na to samo gniazdo. Lubią rodziny zgodne i nie przeszkadzające im. Jeżeli domostwo się wyludniło – przenoszą się. Czasami do jednego gniazda zjawia się więcej ochotników. Staczają wtedy walkę niejednokrotnie zakończoną śmiercią szczególnie wtedy, gdy gniazdo umiejscowione jest na słupach energetycznych.

Skąd się biorą małe bociany i ile jest ich w lęgu?

Samica bociana składa od 2 do 7 jaj, zazwyczaj jednak 4-5. Rodzice wysiadują jaja na przemian. Po miesiącu wykluwają się pisklęta. Małe bociany są nieporadne i mało podobne do osobników dorosłych – mają czarne dzioby i czarne bądź cieliste nogi. Rosną szybko. Jeżeli w okolicy jest zbyt mało pokarmu rodzice decydują się na wyrzucenie z gniazda najsłabszych osobników. Po ok. 2 tyg. samodzielnie stają, a po około 2 miesiącach zaczynają latać. Wracają jeszcze do gniazda, są dokarmiane, ale uczą się samodzielnie zdobywać pokarm.

Co jedzą bociany?

Pierwsze skojarzenie – żaby – to ich ulubione pożywienie. Bociany mają jednak bardziej urozmaicone menu – jadają większość małych zwierząt: owady, pijawki, dżdżownice, małe gady i gryzonie. Nie pogardzą rybą lub małym ptakiem a nawet łasicą czy małym zającem.

Bocianie gniazda

Są duże i ciężkie. Ich średnica dochodzi do 2 metrów, a waga bocianiego gniazda może osiągać 1250 kg! Tak duża waga często uszkadza konstrukcje domów i stodół. Z tego powodu zakłada się gotowe platformy rozkładające ciężar.

Dlaczego i jak bociany klekoczą?

Bociany są prawie nieme. Na pewno nie śpiewają. Ich mowa to klekot, czyli uderzanie twardymi częściami dzioba o siebie. Robią tak w wielu sytuacjach, np. gdy wylądują na gnieździe, na powitanie partnera lub na widok rywala.

Jak długo żyją bociany?

Średnia długość życia bociana to 8-9 lat. Śmiertelność młodych jest jednak bardzo duża. Niektóre z obserwowanych żyły ok. 20 lat,a rekordzista emeryt żył ponad 30 lat.

Czy bociany są monogamiczne?

Panuje przekonanie, że bociany łączą się w pary na lata. Niestety, po odchowaniu młodych rodzice rozdzielają się by w przyszłym roku tworzyć nowe pary z innymi parterami.

Dlaczego bociany migrują i ile razy w roku?

Każdego roku bociany wyruszają w daleką i niebezpieczną podróż i to dwukrotnie. Jesienią, kiedy mają coraz mniej pokarmu wyruszają do Afryki i RPA. Tam spędzają zimę. Miejsca te nazywamy zimowiskiem. Wiosną wracają do Polski, by złożyć jaja i wychować pisklęta. Te tereny to lęgowisko. Sygnałem do odlotu są hormony wydzielane przez przysadkę mózgową – gdy słońca jest mniej, a dzień coraz krótszy pora szykować się w długą podróż.

Bocianowe zagłębie

Znajduje się ono w Dworze Pentowo na Podlasiu. Jest tam ponad 40 bocianich gniazd – bociany co roku tu wracają, a ich liczba stale się powiększa. Pentowo w 2001 roku uzyskało tytuł Europejskiej wsi bocianiej.

Sieć Europejskich Wsi Bocianich

Lista tworzona jest od lat ’90-tych ubiegłego wieku przez Europejską Fundację Ochrony Dziedzictwa Przyrodniczego – Euronatur. Na listę trafiają miejscowości i gminy, które wykazały znaczące działania w celu ochrony i konserwacji miejsc lęgowych bociana białego na ich terenie. W każdym kraju przyznawany jest tylko jeden tytuł. Jako pierwsze, w 1994 roku na listę trafiło chorwackie Cigoć, a wspomniane Pentowo jako siódme otrzymało to wyróżnienie.

Czy nogi bociana są czerwone?

Na ogół uważamy, że tak. Zdarza się jednak, że są one pokryte białym nalotem – okazuje się, że to efekt wypróżniania się na własne nogi. Wilgotne odchody parują i ochładzają ciało zwierzęcia.

Co to jest bocianie prawo?

W starożytnym Rzymie wierzono, że młode bociany opiekują się swoimi starzejącymi się rodzicami. Ustanowiono więc specjalne prawo zwane „lex ciconia”, nakazujące młodym ludziom opiekowanie się starymi rodzicami. Dodajmy, że nazwa gatunkowa bociana białego to Ciconia ciconia i należy w Polsce do gatunków chronionych.

Bociany przynoszą dzieci – skąd w ogóle ten pomysł?

Powiedzenie, że bociany przynoszą dzieci zna chyba każdy. Rodzice zapytani przez swoje pociechy tłumaczą tak w wielu krajach na świecie: w Niemczech, Rosji, we Francji, Wielkiej Brytanii i nie tylko. Skąd w ogóle pojawił się ten mit? Aby odpowiedzieć na to pytanie, musimy cofnąć się kilkaset lat wstecz. W wiekach poprzednich w pewnych porach roku brakowało żywności, a złe odżywianie lub głód wiązały się ściśle z możliwościami zajścia w ciążę. Okres od końcówki zimy, do nowym zbiorów był czasem niedostatku i w związku z tym obniżonej płodności. Lato, jesień i początek zimy (gdy pożywienia była pod dostatkiem) wręcz przeciwnie. Dzieci rodziły się więc wiosną, wraz z przylotem bocianów. Nie ma niestety dokładnych danych, więc to tylko jedna z wielu teorii na temat tego mitu.

Marabut afrykański

Zamieszkujący Afrykę Subsaharyjską jest największym członkiem bocianiej rodziny i jednym z największych ptaków latających na całym świecie. Rozpiętość jego skrzydeł dochodzi do 260 cm, a waga do 9kg.

Bocian przynosi szczęście

W starożytnym Rzymie gniazdo bociana na dachu domu było uważane za znak, że rodzina otrzymała miłość i błogosławieństwo bogini Wenus. Aż do XX wieku Holendrzy i Niemcy uważali bocianie gniazdo za szczęście, a nawet zachęcali bociany do budowania gniazd na swoich domach, stawiając specjalne platformy, aby przyciągnąć ptaki podczas przelotu.

Co to znaczy, że bociany sejmikują?

Każdego roku, pod koniec lata odbywają się tzw. „sejmiki” bocianie. Co to oznacza? Kilka dni przed wyruszeniem w podróż bociany łączą się w stada na łąkach i wspólnie żerują. Niektóre sejmiki liczą nawet 100-150 osobników. W tym czasie bociany nocują na drzewach (np. na obrzeżach lasu). Pod koniec sejmiku stado formuje się do odlotu.

Bocian zamiast zajączka

W Turyngii (jeden z regionów Niemiec) to właśnie bocian, a nie zajączek wielkanocny według tradycji przynosi jajka wielkanocne.

Bocianie łapy

Na koniec kulinarna ciekawostka dotycząca bocianów. Dawniej w południowo-wschodniej Polsce oraz na Kurpiach wypiekano specjalne bułeczki – bocianie łapy – na powitanie ptaków, które powracały wiosną z ciepłych krajów. Pieczywo o kształcie bocianich łap wkładano następnie do gniazd, gdyż według ludowej tradycji miało to zapewnić urodzaj.

Zobacz też:

• Ciekawostki ze świata zwierząt
• 25 ciekawostek o lwach
• 20 ciekawostek o papugach
• 17 ciekawostek o ośmiornicach
• Ciekawostki o delfinach


źródła: (1),(2),(3),(4),(5)