19 ciekawostek o londyńskim Big Benie

Big Ben to jeden z najpopularniejszych symboli Londynu i Wielkiej Brytanii. Chyba każdy wie jak wygląda i rozpozna go na zdjęciu – nawet jeśli nie widział go na żywo. Czy wiecie, że wieża zegarowa ma ponad siedmiometrowe tarcze? Skąd wzięła się nazwa Big Ben? Dlaczego Big Ben to jednak nie Big Ben i 90% ludzi mylnie nazywa londyńską wieżę? Oto najlepsze ciekawostki o słynnej londyńskiej atrakcji – zerknijcie.

1. Big Ben – budowa

Decyzję o budowie wieży podjęto niemal natychmiast po ogromnym pożarze, który miał miejsce 16 października 1834 roku, kiedy to spłonęła duża część Pałacu Westminsterskiego. Prace nad budową tego obiektu trwały od 28 września 1843 roku, kiedy to wylano fundamenty. W pierwotnym projekcie nie było zegara na szczycie wieży – dodano go dopiero w 1836 roku. Budowa wieży była mocno opóźniona i zakończyła się dopiero w 1858 roku.

2. Big Ben – zegar

Zegar na wieży jest największym zegarem w Wielkiej Brytanii, a tarcza zegara jest projektem Augustusa Pugina:
• Big Ben ma w sumie cztery tarcze o średnicy 7.5 m.
• Na każdej z nich znajdują się ogromne wskazówki: godzinna (2.7 metra) oraz minutowa (4.2 metra).
• Cyfry rzymskie na tarczy zegara mają po 60 cm wysokości.
• Na każdej z czterech tarcz znajduje się napis: „Domine salvam fac reginam nostram Victoriam primam” (Panie zachowaj naszą królową Victorię I).
•Sam mechanizm zegarowy waży 5 ton!
•Zegar nakręcany jest ręcznie trzy razy w tygodniu, a proces nakręcania zegara trwa 1,5h.

Londyński zegar słynie ze swojej niezawodności. Projektantami mechanizmu byli Edmund Beckett Denison (z wykształcenia prawnik, prywatnie zegarmistrz-amator) i George Airy (matematyk). Budowę powierzono z kolei Edwardowi Dentowi, który w międzyczasie zmarł. Jego dzieło dokończył pasierb Frederick Dent.

Extra Ciekawostka: Na szczycie wahadła znajduje się niewielki stos starych monet o nominalne 1 pensa. Monety te mają za zadanie dostosować czas zegara. Dodanie monety powoduje minimalne podniesienie położenia środka masy wahadła, zmniejszając efektywną długość drążka wahadła, a tym samym zwiększając prędkość, z jaką wahadło się kręci. Dodanie lub usunięcie pensa zmieni prędkość zegara o 0,4 sekundy dziennie.

3. Pechowe dzwony

Pierwszy dzwon odlany w Whitechapel Bell Foundry (jest to najstarsza odlewnia dzwonów w Anglii) o wadze szesnastu ton testowano w 1856 roku. Pech chciał, że po pierwszej próbie dzwon po prostu pękł. Uszkodzenie było na tyle poważne, że odlany został nowy, nieco lżejszy (ważący 13,5 tony) dzwon. Nowy dzwon zamontowano na wieży, a pierwszy raz odezwał się w lipcu 1859 roku – niestety już 2 miesiące później ze względu na zbyt duży młot używany do wydobycia dźwięku z Big Bena pojawiło się pęknięcie – dzwon zamilkł na 4 lata.

Co ciekawe do dnia dzisiejszego nie został on naprawiony – pęknięcie jedynie zabezpieczono tak, by się nie powiększało (został wycięty mały kwadracik, by rysa się nie rozprzestrzeniała) a sam dzwon odwrócono, by młot uderzał w inne miejsce (młot oczywiście zmieniono na mniejszy). Na wieży Elizabeth Tower znajdują się jeszcze 4 mniejsze dzwony.

4. Nie musisz być w Londynie, by usłyszeć dzwon

Dzwon zegara rozbrzmiewa co godzinę, słychać go do 15 minut i może być słyszany nawet w promieniu 10 km! Jego dźwięk można usłyszeć codziennie w radio BBC, które zamieściło na wieży 4 mikrofony. Zwyczaj ten zapoczątkowano w Sylwestra 1923 roku.

5. Big Ben czy Elizabeth Tower?

Big Ben to tak naprawdę nazwa 13,5 tonowego dzwonu, wewnątrz wieży, a nie samej wieży jak większość uważa. Nazwa wieży zegarowej została zmieniona 12 września 2012 roku na Elizabeth Tower (Wieża Królowej Elżbiety) – a to dlatego, aby upamiętnić 60-letnie panowanie królowej Elżbiety. Niemniej jednak większość ludzi wciąż używa nazwy Big Ben i chyba ciężko będzie to zmienić. Tak naprawdę, nigdy w swej historii wieża nie nazywała się oficjalnie Big Ben – jej poprzednia nazwa to Clock Tower oraz St. Stephen’s Tower (Wieża św. Szczepana).

6. Skąd się wzięła nazwa Big Ben?

Wielki dzwon prawdopodobnie został nazwany od imienia Benjamina Halla, głównego komisarza robót w 1858 roku. Niektórzy jednak twierdzą, że nazwa wzięła się od imienia słynnego wówczas boksera Bena Caunta.

7. Big Ben – opóźnienia

Odkąd zegar został uruchomiony podaje niemalże dokładny czas. Głównym zadaniem, któremu musieli sprostać projektanci zegara było bardzo precyzyjne odliczanie czasu (z dokładnością do jednej sekundy). Ponadto czas miał być koordynowany dwa razy dziennie drogą telegraficzną z czasem wybijanym w obserwatorium w Greenwich. Mimo iż połączenie z obserwatorium zostało zniszczone podczas II wojny światowej, zegar wciąż jest bardzo precyzyjny. W całej jego historii zdarzały się jednak opóźnienia – oto kilka z nich:
• 23 września 1936 roku malarz malujący wnętrze pokoju zegarowego tak niefortunnie ustawił drabinę, że zegar przestał działać od 8:47 do 10 rano
• 3 czerwca 1941 roku zegar zatrzymał się na 24 godziny (od 10:13 3 czerwca do 10:13 4 czerwca) po tym jak… naprawiający tarczę zegara mechanik zostawił młotek zbyt blisko mechanizmu
• w 1949 roku Big Ben spóźnił się o 41 minut – opóźnienie to spowodowało stado ptaków, które usiadły na wskazówce wyznaczającej minuty
• Kolejna wpadka miała miejsce w 1962 roku i to w sylwestrową noc. Big Ben przywitał Nowy Rok z 10-minutowym opóźnieniem. Głównym sprawcą był nagromadzony w dużej ilości śnieg zalegający na jego wskazówkach.

8. Ayrton Light symbolizuje obrady parlamentu

Światło na wieży zegarowej informuje, kiedy trwa sesja Izby Gmin – niższej z izb parlamentu brytyjskiego, której obrady odbywają się w przylegającym do Big Bena Pałacu Westminsterskim. Światło zostało zamontowane na polecenie królowej Wiktorii, która chciała widzieć z okien Pałacu Buckhingam jak długo pracują członkowie parlamentu. Jego nazwa to Ayrton Ligh – od nazwiska polityka partii liberalnej – Actona Smee Ayrton’a, który był finansowym sekretarzem skarbu w latach 1868–1869.

9. Winda i…. toaleta

Aby dotrzeć na Wieżę Elżbiety i zobaczyć Big Bena trzeba pokonać 334 stopie prowadzące do dzwonnicy lub 399 stopni by dotrzeć do opisanego powyżej Ayrton Light. W ramach rozpoczętych w 2017 roku prac renowacyjnych zainstalowana zostanie winda oraz… pierwsza toaleta.

10. Big Ben milczy aż do 2021 roku!

W 2015 roku eksperci stwierdzili, że wieża potrzebuje remontu. Będzie odnowiony zegar, dzwon, ale również część dla zwiedzających. 21 sierpnia 2017 roku Big Ben zabrzmiał po raz ostatni i będzie milczał aż do 2021 roku. Ostatni tak duży remont przeprowadzono ponad trzydzieści lat temu.

11. A w swojej historii Big Ben milczał kilkukrotnie

• od 10 sierpnia 1976 roku do 9 maja 1977, odbywała się wtedy naprawa mechanizmu zegara – była to pierwsza i jedyna dotychczas usterka mechanizmu zegara
• 27 maja 2005 Big Ben zatrzymał się na 90 minut. Przyczyna nie jest znana, lecz podejrzewa się że mogło być to spowodowane panującymi wówczas wysokimi temperaturami
• 29 maja 2005 roku przeprowadzano prace konserwacyjne i Big Ben milczał przez 33 godziny
• Od 11 sierpnia 2007 roku prowadzone były prace konserwacyjne i Big Ben został wyłączony na 6 tygodni
• 17 kwietnia 2013 roku Big Ben zamilkł podczas pogrzebu byłej premier Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher

12. Big Ben z LEGO

Podobnie jak w przypadku wieży Eiffla, Big Ben dostępny jest jako zestaw LEGO. Ten o numerze 10253 pochodzi z serii LEGO Creator i zawiera mnóstwo detali oraz wyjątkowych elementów (w tym 4 tarcze zegarów o ruchomych wskazówkach, oraz zdejmowany dach, który pozwala zajrzeć do wnętrza dzwonnicy). Po złożeniu 4163 elementów otrzymacie Big Bena o wymiarach: 60 cm (wysokość) x 44 cm (szerokość) x 20 cm (głębokość). Zestaw zawierający część Pałacu Westminsterskiego wraz z przyległą Wieżą królowej Elżbiety kosztuje 999.99 PLN w oficjalnym sklepie LEGO.

13. II wojna światowa

Od 1 września 1939 roku dzwony i zegar ciągle działały. Podjęto jednak decyzję o wyłączeniu oświetlenia na całej wieży – wszystko po to by nie ułatwiać namierzenia celów niemieckim pilotom bombowców. 10 maja 1941 roku podczas bombardowania Londynu uszkodzone zostały 2 z 4 tarcz zegara. W czasie wojny codziennie przed godziną 21.00 radio transmitowało dźwięk dzwonów – była to symboliczna minuta dla uczczenia tych, którzy zginęli na froncie.

14. Elizabeth Tower i Big Ben w liczbach

• wysokość wieży Elizabeth Tower: 96 metrów
• ilość pięter: 11
• liczba schodów prowadzących do dzwonnicy: 334
• ukończenie budowy: 31 maja 1859 roku
• waga dzwonu Big Ben: 13.76 tony
• wymiary dzwonu Big Ben: 2.29 metra wysokości i 2.74 metra średnicy

15. Krzywa wieża w Londynie?

Ze względu na zmianę warunków gruntowych oraz budowę pobliskiej nitki metra Jubilee Line wieża pochyla się nieznacznie na północny zachód. Najnowsze szacunki mówią o pochyleniu o około 230 milimetrów na wysokości ponad 55 metrów, co daje nachylenie rzędu 1/240 (dla porównania krzywa Wieża w Pizie pochylona jest o około 5 metrów). Londyńskiej wieży sporo więc brakuje, lecz niektórzy już mówią o krzywej wieży z Londynu 🙂

16. Odgłos Big Bena

Co godzinę Big Ben wybrzmiewa dźwiękiem E, a cztery mniejsze dzwony znajdujące się na wieży królowej Elżbiety obwieszczają kwadranse wygrywając tony gis, fis, E i B.

17. Konto na twitterze

Big Ben– symbol Londynu obecny jest nie tylko na pocztówkach, w licznych folderach, przewodnikach, czy w filmach – doczekał się swoich profili w mediach społecznościowych. Twitterowe konto @big_ben_clock śledzi 484 tysiące obserwujących – mimo tego, że tweetuje jedynie słowo „BONG”, tyle razy, ile właśnie wybił dzwon na wieży.

18. Wstęp na Elizabeth Tower tylko z brytyjskim paszportem

Od listopada 2010 roku londyńska wieża została zamknięta dla obcokrajowców ze względu na zagrożenie atakiem terrorystycznym. Od tego czasu mogą ją zwiedzać tylko obywatele Wielkiej Brytanii – nie jest to jednak takie łatwe, gdyż kolejki są tak duże, że wprowadzono zapisy. Czas oczekiwania może wynosić nawet 6 miesięcy (wycieczki odbywają się tylko 3 razy dziennie w grupach po 16 osób).

Osoby chętne na zwiedzenie Elizabeth Tower poddawane są bardzo szczegółowej kontroli (jak na lotnisku). Ponadto chętni muszą mieć dobrą kondycję – zwiedzanie trwa tylko 75 minut, a w tym czasie trzeba pokonać 334 schody – winda dopiero ma powstać.

19. Mały Ben

Będąc w Londynie możecie zobaczyć również „kuzyna” Big Bena zwanego Małym Benem. „Little Ben” to miniaturowa wieża zegarowa znajdująca się na skrzyżowaniu ulic Vauxhall Bridge Road i Victoria Street w centrum Londynu, w pobliżu podejścia do stacji Victoria.

Wieża zegarowa wzniesiona w 1892 roku wzorowana była na słynnej Elizabeth Tower, potocznie zwaną Big Benem. Little Ben zniknął na 17 lat w 1964 roku ponieważ wymagał remontu. Kolejny raz zniknął w 2012 roku podczas przebudowy stacji Victoria – w międzyczasie ponownie został odrestaurowany i pojawił się na swoim miejscu w lutym 2016 roku. Replika Little Bena znajduje się również w stolicy Szeszeli – Victorii. Została wzniesiona w 1903 roku, w celu uczczenia Diamentowego Jubileuszu królowej Wiktorii.

Więcej ciekawostek:

• Ciekawostki o wieży Eiffla
• W krainie gigantów – Park Narodowy Sekwoi
• Zaskakujące ciekawostki o znanych atrakcjach turystycznych świata
• Ciekawostki o Słowenii
• 15 zadziwiających faktów i ciekawostek o Antarktydzie
• Rekordowe i ciekawe miejsca w Polsce
• Śmierdzący król owoców, czyli 9 ciekawostek o Durianie


Źródła: (1),(2),(3),(4), (5)