Wielki Ziggurat w Ur – najlepiej zachowany kompleks świątynny starożytnej Mezopotamii

Mezopotamia, czyli z języka greckiego Międzyrzecze, to starożytna kraina położona na Bliskim Wschodzie, w dorzeczu Tygrysu oraz Eufratu, w większości na terenie dzisiejszego Iraku. Rozwijało się tu wiele cywilizacji, ludów, państw, imperiów – m.in. Sumerowie, Asyryjczycy, Amoryci, Huryci, Chaldejczycy i wiele innych. Kontynuowali oni wspólne dziedzictwo kulturowe. To na tym obszarze narodziła się pierwsza cywilizacja. Najlepiej zachowanym kompleksem świątynnym starożytnej Mezopotamii jest Wielki Ziggurat w Ur.

Wielki Ziggurat w Ur – położenie

Wielki Ziggurat znajdował się w starożytnym mieście mezopotamskim Ur, które uznawane jest jedno z najstarszych miast w historii świata. Obecnie jest tu stanowisko archeologiczne, położone mniej więcej w połowie drogi między Bagdadem i Zatoką Perską. Ruiny tego starożytnego miasta położone są w pustynnym regionie Iraku, około 16 km na zachód od współczesnego koryta Eufratu. W czasach starożytnych miasto Ur było bardzo ważnym portem morskim, dzięki położeniu nieopodal ówczesnego ujścia rzeki Eufrat do Zatoki Perskiej. Centralnym i najbardziej monumentalnym budynkiem w mieście była świątynia Ziggurat, która jest najlepiej zachowanym kompleksem świątynnym starożytnej Mezopotamii. Najbliżej położonym współczesnym miastem od tej świątyni jest Nasiriya.

Wielki Ziggurat w Ur w czasach starożytnych

Było wiele miast sumeryjskich – w dolinie przez długi czas istniało kilka niezależnych miast-państw, z których każdym rządził jego władca. Cywilizacja sumeryjska przeszła przez wiele faz, kiedy centrum władzy politycznej przeniosło się z jednego miasta do drugiego – ci, którzy aktualnie byli najsilniejsi, mieli władzę i dyktowali swoją wolę pozostałym. Bez względu jednak na zawirowania i układy polityczne, wszystkie sumeryjskie miasta łączyły typowe stosunki kulturowe i historyczne – jeden język pisany, podobne metody handlu oraz ta sama religia. Każde miasto budowało swoją świątynię w formie wielostopniowej piramidy, którą nazwano Zigguratem.

Wielki Ziggurat został zbudowany na początku XXI wieku p.n.e., szacuje się, że było to około 2047 roku p.n.e. przez lokalnych królów Ur Nammu i Szulgi jako Sanktuarium Ekisznugal na cześć boga księżyca Nanny. W następnych latach był kilkakrotnie odnawiany i został znacznie rozbudowany przez nowobabilońskiego króla Nabonida. Budowa wielkiego Zigguratu w Ur była nadzorowana przez III dynastię Ur, która przywróciła lokalną sumeryjską państwowość po Akadach i Gutianach. Zigurat w Ur miał być świątynią, a także instytucją publiczną, archiwum i pałacem rodziny królewskiej. Ze szczytu rozpościerał się widok na całe miasto.

Ziggurat w Ur był dwudziestometrową ceglaną konstrukcją zbudowaną składającą się z trzech poziomów na platformach o różnych powierzchniach. U podstawy zajmowało 44 x 46 m, fundament zbudowano z cegieł mułowych, a jego ściany na zewnątrz obłożono płytami kamiennymi. Cała konstrukcja budynku została pokryta cegłami, a te z kolei bitumem. Na pierwszą platformę prowadzą trzy podejścia – wysokie środkowe i dwa boczne połączone z trzecim na górze. Stamtąd schody prowadzą do ceglanej nadbudówki, w której znajdowała się główna świątynia boga księżyca Nanny. W ścianach podtrzymujących platformy znajdowały się liczne pomieszczenia, w których mieszkali pracownicy świątyni. Kapłani korzystali również z platformy na górze, w celu obserwacji gwiazd.

Nadbudowa tej struktury nie przetrwała do czasów współczesnych. Leonard Woolley, który jako pierwszy zbadał budynek – uważał, że schody były obłożone drzewem, aby cała konstrukcja przypominała ludziom aluwialną równinę, świętą górę. Wielki Ziggarat w Ur był wzorem architektów ze starożytnej Mezopotamii. Możliwe, że ziggurat Etemenniguru lub ziggurat w Babilonie zbudowany na jego modelu funkcjonował jako pierwowzór opisanej w Biblii wieży Babel.

Wielki Ziggurat w Ur współcześnie

Wielki Ziggurat w Ur został odkryty w 1850 roku przez brytyjskiego archeologa William Loftusa. Na przełomie wieków XIX i XX zespół Leonarda Woolleya z British Museum oczyścił ziggurat z zalegających na nim przez tysiące lat warstw. Na dziedzińcu zigguratu Woolley odkrył pozostałości archiwum świątyni i glinianą tabliczkę ze szczegółami dotyczącymi transakcji handlowych i rytuałów, w których kapłani byli przedstawicielami boga księżyca. W latach 1979 – 1980, pod rządami Saddama Husajna, za zgodą Irackiego Dyrektoriatu Zabytków, odbudowano fasady budynku aż do samego szczytu i masywne schody. Zdaniem archeologów była to słuszna decyzja, inaczej po dokonaniu prac wykopaliskowych, obiekt mógłby się rozsypać. W pobliżu znajdują się pozostałości starożytnej świątyni zbudowanej przez Nabuchodonozora II.

Zobacz też:

• Tajemnicze zaginięcie Agathy Christie i największe poszukiwania w dziejach
• 15 ciekawostek o Wikingach
• Mądry Hans – koń, który potrafił liczyć
• Historia jednej fotografii: Robotnicy na belce
• Zuchwała kradzież Mona Lisy z Luwru – jak do niej doszło?