16 ciekawostek o Stonehenge

Stonehenge to jeden z najbardziej rozpoznawanych symboli Anglii, a zarazem jedna najstarszych budowli w Europie. Pochodzący z epoki brązu i neolitu kromlech (krąg zbudowany z ustawionych pionowo kamieni, często wokół grobowca lub miejsca kultu) znajduje się około 150 kilometrów na północ od Londynu w hrabstwie Wiltshire. Budowla ta powstała około X wieku przed naszą erą i do dziś skrywa wiele tajemnic, a swój obecny wygląd zawdzięcza pracom renowacyjnym i rekonstrukcyjnym przeprowadzonym w XX wieku.

Dlaczego i kiedy powstało Stonehenge? Skąd pochodzi i co oznacza jego nazwa? Jakie są najpopularniejsze legendy o tym miejscu? Gdzie znajdują się najsłynniejsze repliki? Na te i inne pytania odpowiadamy poniżej – przed Wami 16 ciekawostek o Stonehenge.

#1. Stonehange – pochodzenie nazwy

Nazwa Stonehenge pochodzi z języka staroangielskiego łącząc słowo stān – kamień (eng. stone) i hencg – otaczać (ang. hinge). Ze słowa hencg powstało słowo hengens – kręgi, co dało wydźwięk aktualnej nazwie budowli.

#2. Po co powstało Stonehange?

Stonehenge jest prawdopodobnie najstarszym miejscem na świecie, które powstało po to, by oddawać cześć Słońcu i Ziemi. Ślady pogaństwa związane z tym miejscem datuje się na 2200 rok p.n.e. – właśnie wtedy powstał okrąg z głazów, który miał średnicę 100 m, a w jego centrum postawiono kamienny ołtarz. Całość otoczona była fosą i wałem usypanym z ziemi, a wejście znajdowało się tylko od strony północno-wschodniej poprzez drewnianą bramę. Od środka wału znajdowało się 56 dołów, które według niektórych miały stanowić miejsce dla spopielonych szczątków kapłanów. Ponadto naukowcy sugerują, że budowla ta oprócz miejsca kultu stanowiła również rodzaj ówczesnego obserwatorium astronomicznego.

#3. Stonehange – legendy

Oprócz naukowych dowodów związanych z powstaniem Stonehenge istnieje również wiele legend związanych z tym miejscem. Jedna z nich mówi, że zostało ono wybudowane w średniowieczu przez czarnoksiężnika o imieniu Merlin. Miał on za pomocą czarów przetransportować kamienie ze świątyni w Irlandii. Kolejna legenda mówiła o tym, że na tym obszarze mieszkali dawniej olbrzymi, którzy to mieli wybudować Stonehange. Poprzez wierzenia w istnienie olbrzymów miejsce to zyskało nową nazwę – „Giant’s Dance”, czyli miejsce tańca olbrzymów.

Są również zwolennicy teorii, że skamieniałości stworzyli kosmici, a miejsce to miało im służyć jako lądowisko. Co ciekawe badacze z Królewskiej Akademii Sztuki twierdzą, że kamienie, które tworzą kręgi pełnią rolę instrumentu muzycznego. Stukając w poszczególne elementy kręgu wydają one dźwięk podobny do tego jaki wydają bębny. To stwierdzenie przyczyniło się do powstania teorii o tym, że Stonehenge miało stanowić świątynie leczącą dźwiękiem, a w jej centrum miały zbiegać się tajemnicze moce.

#4. Stonehange za 6600 funtów

Obecnie budowla należy do Korony Brytyjskiej, a zarządza nim organizacja English Heritage zajmująca się zabytkami w Wielkiej Brytanii. Do roku 1918 Stonehenge było własnością prywatną i należało do rodziny Antrobus, która zakupiła okoliczne tereny w 1824 roku. Po tym jak ostatni spadkobierca zginął na froncie I wojny światowej Antrobusowie wystawili swój majątek na aukcję. Nowym nabywcą został Cecil Chubb, który zapłacił 6600 funtów, a trzy lata później przekazał monument narodowi.

#5. Stonehenge jako obserwatorium

Liczne badania prowadzone przez astronomów potwierdzają, że każdego roku 2 grudnia słońce wschodząc znajduje się zawsze w tym samym punkcie – dokładnie pomiędzy jedną parą megalitów. Dzięki temu odkryciu udało im się ustalić, że Ci, którzy zbudowali Stonehenge z całą pewnością interesowali się astronomią.

Badacze przeanalizowali wszystkie zjawiska występujące w przyrodzie na przestrzeni wieków – między innymi zaćmienie słońca i księżyca, które datuje się na rok 1500 p.n.e. Do pomocy włączył się między innymi Gerald Hawkins, który po szczegółowej analizie zebranego materiału stworzył kod, który następnie wprowadził do komputera (co w latach 70. XX wieki należało do rzadkości), aby sprawdzić jak łączą się ze sobą zebrane dowody. Okazało się, że rozmieszczenie kamieni w Stonehenge można było wykorzystać na 32 sposoby. Dzięki nim dawniej można było przewidzieć kiedy nastąpi zaćmienie księżyca, stwierdzić zmianę położenia słońca w stosunku do księżyca, a nawet obliczyć kiedy nastąpi przesilenie letnie i zimowe. Ponadto kosmolog Hoyle przyjrzał się bliżej sprawie 56 otworów i stwierdził, że mają one związek z zaćmieniem księżyca. Obliczył, że występują one w odstępach 19-19-18 lat co daje sumę 56, a jeśli co roku przełożono by 1 kamień z 1 dołka do następnego można by poznać kolejną datę zaćmienia. Jego teoria niestety została na przestrzeni lat kilkukrotnie podważona.

#6. Przebudowa Stonehenge

Od momentu powstania do około 1600 roku p.n.e. Stonehenge rozbudowywano. Brama została przeniesiona na stronę wschodnią, aby podczas przesilenia letniego promienie wpadały wprost do świątyni. Dodatkowo została wybudowana droga łącząca to miejsce z rzeką Avon. Utworzono również nowy krąg na wewnętrznej stronie wału, do którego użyto 30 wielkich megalitów o wadze 25 ton i wysokości 4 metrów. Niektóre z użytych megalitów transportowane były z Walii oddalonej od tego miejsca o 160 kilometrów – najpierw przebywały drogę statkiem, a następnie obwiązywane były sznurami i ciągnięte na miejsce. Do tej pory archeolodzy nie mogą wyjść z podziwu jak w ówczesnych czasach udało się budowniczym podnieść te kamienie i ustawić w pionie, a nawet jeden na drugim. Co ciekawe obliczyli, że aby podnieść jeden głaz o wadze 20 ton do pionu potrzeba było 180 osób – to czyni Stonehenge jeszcze bardziej niesamowitą budowlą.

#7. Odkrycia

W 1953 roku odkryto, że niektóre z kamieni w Stonehenge zawierają rzeźby, które w rzeczywistej skali odwzorowują wojenne topory i sztylety występujące w pradawnych czasach. Dodatkowo w pobliskich grobach znaleziono perły i inne ozdoby związane z obszarem śródziemnomorskim. Niektóre źródła uważają, że ślady na kamieniach pozostawili kapłani, którzy niegdyś przybywali na pielgrzymkę do Stonehenge z różnych stron świata.

#8. Stonehenge świątynią druidów

Do niedawna jednym z mitów jaki funkcjonował na temat Stonehenge był ten związany z przynależnością tej świątyni do druidów. Współcześni naukowcy obalili ten mit, gdyż w czasach kiedy druidzi zajmowali te tereny świątynia była już w ruinie.

#9. Rodzaj kamienia

Stonehenge zbudowane jest z dwóch rodzajów kamienia. Pierwszy nich to tzw. sarseny, które pochodzą z oddalonego o 32 kilometry Marlborough Downs. Kamienie te ważą 25 ton i mają 9 metrów wysokości. Drugi rodzaj kamieni to tzw. błękitne skały (bluestones), które ważą około 4 ton i gdy zamokną stają się niebieskie. Te kamienie pochodzą prawdopodobnie z zachodniej Walii (250 kilometrów) – to właśnie duża odległość, którą musiały pokonać niebieskie kamienie do dzisiaj stanowi o niezwykłości powstania tego miejsca.

#10. Co wspólnego ma Stonehenge i dziury w ziemi odkryte w Walii?

W 2015 roku profesor Mike Parker Pearson z University College London odkrył pozostałości wielkich „dziur” w ziemi niedaleko Preseli Hills w walijskim hrabstwie Pembrokeshire. Okazało się, że pasują one do głazów z których składa się Stonehenge. Dziury powstały około 3400 – 3200 roku p.n.e., a więc zdecydowanie wcześniej, niż powstał kultowy krąg w Wiltshire.

Być może 500 lat trwał transport, choć to mało prawdopodobne. Bardziej prawdopodobne jest to, że kamienie były używane jako budulec lokalnego centrum kultowego, a potem je rozebrano i przeniesiono do Wiltshire. Stonehenge, które znamy dzisiaj, to zatem świątynia „z odzysku” spekulował profesor Pearson

#11. Tajemnicza okolica

Miejsce, na którym wzniesione jest Stonehenge od lat owiewa wiele tajemnic. Wiele osób uważa, że jest to miejsce magiczne. Można powiedzieć, że coś w tym jest – otóż jest ono tak silnie namagnesowane, że pobliski teren ubogi jest w jakąkolwiek roślinność, a w sąsiedztwie nie występują żadne drzewa.

#12 Cmentarz dla wybrańców

Przez lata badań naukowców, geologów i archeologów odkryto wiele szczątków zwierzęcych i ludzkich na terenach tej megalitycznej budowli. Wskazywać to może na wstępowanie przed laty obrządku, podczas którego składne były ofiary z ludzi i zwierząt lub też, że w miejscu występowania kamiennych kręgów stworzono kiedyś cmentarz dla wybrańców. Dlaczego dla wybrańców? Otóż niektóre ze znalezionych szczątków wskazywały na to, że zostały one przywiezione na miejsce dopiero po śmierci.

#13 Repliki

Na przestrzeni lat na świecie powstało wiele replik Stonehenge. Do najbardziej popularnych należą Stonehenge Aotearoa w Nowej Zelandii i zbudowana jako pomnik wojenny replika w Maryhill w stanie Waszyngton. Replika o połowę mniejsza od oryginalnego Stonehenge znajduje się również na University of Missouri w Rolla, a małą replikę można zobaczyć w East Stroudsburg University (Pensylwania, USA). Co ciekawe w 2018 roku Park Ewolucji w Sławutówku zbudował pierwszą w Polsce pełnych rozmiarów replikę Stonehenge.

#14 Mniejszy brat nieopodal

Niecałą milę od Stonehenge znajduje się kolejna zagadkowa konstrukcja – Woodhenge, czyli duże, drewniane kołki, które układają się w okręgi. Prawdopodobnie jest to pozostałość po cmentarzysku z XXIV wieku p.n.e. lub po świątyni dawno zapomnianego kultu. Badania przeprowadzone przez archeologów wykazały, że oprócz śladów wkopanych głęboko w ziemię pali znajdują się tam również kręgi z niewielkich kamieni i kręgi usypane z wałów ziemi. Cała konstrukcja Woodhenge ma w sumie 8 kręgów i 85 metrów średnicy.

#15. Festiwal

Stonehenge Free Festival to impreza, która odbywała się w latach 1974-1984 na terenach kamiennej zabudowy. Festiwal związany był z występami brytyjskich gwiazd muzyki z przewagą hipisowskiego klimatu. W ostatnim roku, w którym odbył się festiwal przyjechało na niego 65 tysięcy osób.

#16 Stonehenge jako atrakcja turystyczna

Jest to jedna z najczęściej odwiedzanych atrakcji turystycznych w Wielkiej Brytanii. Każdego roku Stonehenge odwiedzane jest przez ponad milion turystów z całego świata. Kiedy otworzono ten teren szerokiej publiczności, każdy mógł swobodnie spacerować, dotykać a nawet wspinać się na kamienie. Tak było do roku 1977 – obecnie na teren kręgów wejście jest zabronione, jednak ścieżka która rozciąga się wokół pozwala na dokładne obejrzenie budowli. Do dziś na miejscu zachowały się 83 kamienie.

Zobacz też:

• 19 ciekawostek o londyńskim Big Benie
• 14 ciekawostek o Krzywej Wieży w Pizie
• 15 ciekawostek o rzymskim Koloseum
• 20 ciekawostek o Wielkim Murze Chińskim
• 15 ciekawostek o Sagrada Familia
• Machu Picchu – 13 ciekawostek o zaginionym mieście Inków
• 20 ciekawostek o Morzu Bałtyckim


źródła: (1),(2),(3),(4),(5), (6), (7), (8),(9)