14 ciekawostek o jeżach

Dokąd tupta nocą jeż? Dlaczego jeże zwijają się w kulki? Co jedzą jeże i czy można je hodować w domu? Sprawdź ciekawostki o jeżach.

Jeże w Polsce

Na świecie występuje 15 różnych gatunków jeży. W Polsce możemy spotkać dwa gatunki – pierwszym z nich jest jeż wschodni (Erinaceus concolor) występujący niemal w całym kraju. Drugim jest jeż Europejski lub zachodni (E.europaeus) którego można spotkać jedynie w zachodniej części Polski.

Jak duże są jeże?

Jeże to zwierzęta stosunkowo małe – długość ich tułowia i głowy to 20-30 cm, a ich waga waha się od 526 do 1400 g. Zwierzęta te są największymi spośród owadożernych ssaków. Ich znakiem rozpoznawczym są kolce, które mają długość około 3 cm i są nimi specjalnie w tym celu przekształcone włosy, które to zmieniły swą funkcję z ochronnej na obronną. Każdy pojedynczy kolec zbudowany jest z keratyny, a mimo to jest on elastyczny i głęboko osadzony w skórze. Po ukłuciu bardzo trudno jest je wyciągnąć ze skóry, jednak pocieszające jest to, że nie zawierają one jadu. Jeże mają tak silne mięśnie, że w momencie zagrożenia w jednej chwili zmieniają się w kulkę. Co ciekawe już nowo narodzony jeż ma na swoim ciele około 100 kolców, zaś dorosły osobnik około 7000.

Wyostrzone zmysły

Jeże najbardziej bezpieczne czują się będąc w pobliżu swoje kryjówki. W związku z tym najczęściej poruszają się około 200-300 metrów od swojego siedliska. W rozpoznawaniu terenu, pożywienia oraz zagrożenia idealnie sprawdza się nich zmysł węchu. Ponadto jeże mają świetnie wyostrzony słuch i szybkość uczenia się nowych zachowań i nawyków. Na co dzień nie lubią wody, jednak w momencie zagrożenia stają się bardzo dobrymi pływakami. Terenowe przeszkody również nie są dla nich przeszkodą, gdyż potrafią się wspinać. Wysoko rozwinięty zmysł smaku sprawił, że jeże stały się zwierzętami dość wybrednymi pod względem smaku pożywienia. Kiedy zjedzą coś co im nie smakuje wówczas opluwają kolce biała pianą ze śliny.

Czy jeże noszą jabłka na kolcach?

Z pewnością spotkaliście się z rysunkiem przedstawiającym jeża niosącego jabłko na swoich kolcach. Po raz pierwszy zwierzęta te przedstawił w ten sposób Pliniusz Starszy w dziele „Historia naturalna”, twierdząc, jakoby jeże miały w ten sposób zbierać zapasy na zimę. Obraz jeża niosącego jabłko nabite na kolce nie ma nic wspólnego z rzeczywistością, gdyż jeże są zwierzętami owadożernymi.

Co jedzą jeże?

Co więc stanowi ich pożywienie? Jeże nie pogardzą owadami, dżdżownicami, pękniętymi jajami ptaków, żabą, jaszczurką, a nawet wężem. Latem owszem potrafią dla wzbogacenia swojej diety zjeść jakieś przejrzałe owoce znajdujące się pod drzewem, jednak nie jest to podstawą ich menu. Jeże jeśli już się przemieszczają to właśnie po to, by znaleźć pokarm. Podczas swoich nocnych wędrówek, na krótkich nóżkach potrafią przejść nawet 2 km. Zwierzęta te można bardzo często spotkać przy śmietnikach. Sieć MC Donald’s w 2016 r . ze względu na jeże zmieniła swego czasu pojemniki po lodach. Zwierzęta te wylizując znajdujące się w opakowaniach resztki lodów bardzo często blokowała w nich swoją głowę. Jeśli już spotkamy jeża na swoim terenie należy pamiętać, aby do picia podać mu wodę, a nie mleko. Dorosłe jeże nie mają enzymu, który trawi mleko co stanowi dla nich ogromne zagrożenie.

Po co jeżom kolce?

Jeże znane są z nocnego trybu życia, a po to by sprostać zagrożeniom czyhającym na nie w ciągu dnia wykształciły sobie specjalny mechanizm obronny. W momencie zagrożenia nie tylko zwijają się one w kulkę tak, że całe otoczone są kolcami, ale również zaczynają się trząść po to, by kolce mogły ugodzić drapieżnika. Kto jest największym wrogiem jeża? To psy, lisy i borsuki w szczególności upodobały sobie jeże jako swój cel. Sowy puchacze również znajdują na swej drodze jeża potrafią zostawić z niego jedynie kolczastą zbroję.

Jeż w ogrodzie

Jeż w ogrodzie to bardzo miły gość, który pozbędzie się ślimaków, dżdżownic, gryzoni, szarańczy i innych nieprzyjemnych szkodników, bo są one podstawą ich wyżywienia. Dawniej wierzono, że jeż mieszkający w pobliżu domu przynosi szczęście domownikom.

Czy jeża można hodować w domu?

W Polsce legalnie można posiadać wyłącznie jeże hodowlane (zazwyczaj są to afrykańskie jeże pigmejskie, ale zdarzają się także inne gatunki). Jeśli podczas spaceru zobaczysz jeża nie możesz go tak po prostu zabrać do domu, gdyż są one pod ochroną. Jeże hodowlane na popularnych portalach aukcyjnych kosztują około 200-500 zł.

Dokąd tupta nocą jeż?

Główną domeną jeży są nocne wędrówki. Zwierzęta te potrafią jednej nocy przebyć nawet 2 kilometry. Główny powód nocnych eskapad jeży jest dość prozaiczny – w ciągu dnia, jeże śpią, ukryte pod stertą liści, nocą zaś szukają pożywienia. Podczas jednej takiej nocnej wędrówki jeże mogą zjeść nawet 250 g owadów!

Międzynarodowy Dzień Jeża

Każdy ma w ciągu roku swoje święto. Tak jest również z jeżami, które obchodzą swoje święto 10 listopada, kiedy to przypada właśnie Dzień Jeża. Święto to ma na celu między innymi zwrócenie uwagi na obecność w naszym środowisku tych małych stworzeń, a także sygnalizowanie jak dużo ich ginie przez nieuwagę człowieka, a zwłaszcza kierowców.

Odgłosy jeża

Charakterystycznym dźwiękiem wydawanym przez jeże jest parskanie lub fukanie często połączone z nagłym wstrząsem całego ciała. W warunkach naturalnych ma to odstraszyć drapieżnika, a dźwięk ten można usłyszeć zarówno gdy jeż jest w normalnej pozycji jak i zwinięty w kulkę. W sytuacji silnego bólu jeż może głośno pisnąć (dźwięk ten podobny jest do krzyku), natomiast podczas zalotów wydaje dźwięk podobny do cmoknięcia. Młode jeże komunikując się z matką wydają odgłos podobny do świergotu. Ponadto jeże wydają mnóstwo innych dźwięków, których nasz słuch nie jest w stanie zarejestrować.

Dawne czasy

Dawno, dawno temu krew jeża i części jego ciała stosowano do produkcji leków. W starożytnym Rzymie z kolei hodowano je na mięso, zaś ich igły wykorzystywano jako wrzeciono. Nawet w książce kucharskiej The London Art of Cookery z 1783 roku szef kuchni John Farley zamieścił przepis na danie z jeży przygotowane z migdałami.

Pory roku, a życie jeża

Jesień to taki czas w życiu jeży, w którym przygotowują się one do zimy poprzez intensywne żerowanie. Podwajają one wówczas swoją wagę, a kiedy temperatura otoczenia spada poniżej 10 stopni C procesy fizjologiczne zachodzące w ich ciele zwalniają tempo. Zwierzęta te stają się wówczas otępiałe, ich serce pracuje znacznie wolniej, zmniejsza się również ilość oddechów, zwalnia przemiana materii, a temperatura ich ciała spada z 36 do 6 stopni C. Jesień to również najwyższa pora na znalezienie kryjówki na zimę – do wyboru mają nory wykopane pod korzeniami drzew, kopce usypane z liści lub sterty gałęzi.

Zima mija jeżom pod znakiem spania – jeże zapadają wówczas w stan zwany hibernacją, czyli coś pomiędzy życiem, a śmiercią. Wszystkie procesy w ich organizmie zwalniają i ukierunkowują się jedynie na podtrzymanie niezbędnych funkcji życiowych.

Kiedy nastaje wiosna jeże budzą się do życia i zaczyna się dla nich okres intensywnego poszukiwania pokarmu. Budzą się wtedy, gdy temperatura wynosi około 15 stopni C. Biorąc pod uwagę zmiany klimatyczne, bywa tak, że zimą temperatura jest na tyle wysoka, że zmylony jeż wybudza się ze swojego zimowego snu. Jest to bardzo niebezpieczny czas dla wybudzonego jeża, gdyż traci on wówczas swoje zapasy energetyczne i mogą one być niewystarczające na przetrwanie przetrwanie przedłużającej się wówczas zimy.

Jeże, które obudziły się w porę muszą szybko uzupełnić tkankę tłuszczową, którą utraciły w czasie zimy. Wiosna to także czas łączenia się w pary i godów. Samce walczą wówczas o samice i są przy tym nadzwyczaj agresywne. Jeśli samica wybierze już właściwego kandydata, jeż – samiec musi wtedy wykonać wokół niej specjalny „taniec”. Ciąża u samicy trwa dość krótko – 2 miesiące, a rodzi się z niej od 2 do 10 małych jeżyków. Samice wychowują młode same. Młode w momencie przyjścia na świat nie mają zębów, są ślepe i głuche. Po upływie około 45 dni od dnia narodzin młode jeże stają się samodzielne i zaczynają wieść życie z dala od matki.

Współczesne zagrożenia

Wraz z rozwojem cywilizacji wzrosła liczba zagrożeń czyhających na jeże. Bardzo duża część tych zwierząt ginie na drogach, wieczorem gdy wychodzą na żer. Wypalanie traw, liści i stosów gałęzi to kolejna przyczyna masowego spadku liczby jeży zwłaszcza jesienią i wiosną. Jeże bardzo lubią tego typu kryjówki, a zwinięte w kłębek pozostają niezauważone.