20 ciekawostek o rekinach

Rekiny to stworzenia morskie, które wzbudzają w ludziach zazwyczaj lęk i szacunek. Na samą myśl o tym, że w wodach, w których wypoczywamy gdzieś w tropikach może pływać rekin przechodzi nas dreszcz. Te drapieżne ryby są bardzo ważnym elementem morskich ekosystemów. Przedstawiamy 20 ciekawostek o rekinach.

Rekiny zamieszkują oceany i morza od ponad 450 mln lat

Rekiny to zwierzęta morskie, które są obecne na naszej planecie od przeszło 450 mln lat. Najstarsze odnalezione zęby rekina z rodzaju Leonodus pochodzą z okresu ok. 400 mln lat temu! Wszystkich gatunków rekinów jest ponad 470. Najmniejsze współcześnie żyjące rekiny mają zaledwie 15-20 cm długości, a największe – rekiny wielorybie osiągają ponad 15 m.

Żyją we wszystkich oceanach świata

Rekiny to drapieżne ryby, które są rozprzestrzenione na całym świecie. Różne gatunki żyją we wszystkich oceanach. Najczęściej można je spotkać u wybrzeży Florydy – to właśnie tam znajduje się słynna plaża New Smyrna Beach, na której notowanych jest ponad 100 przypadków kontaktu człowieka z rekinem. Kolejna niebezpieczna plaża to Boa Viagem Beach (Recife, Brazylia) – w ciągu 15 lat odnotowano tam 50 ataków rekinów.

Największe rekiny na świecie

Największym rekinem jest rekin wielorybi (rhincodon typus) – niektóre źródła podają, że rekordowy osobnik miał aż 18,8 m długości! Zazwyczaj ich długość nie przekracza jednak 10–12 metrów, podczas gdy waga to nawet 13,6 ton. Rekin wielorybi dożywa ponad 70 lat, żywi się planktonem i występuje w wodach tropikalnych i subtropikalnych całego świata. Co ciekawe ten gatunek rekina jest poławiany do celów konsumpcyjnych – jego mięso osiąga ogromne ceny. Pomimo imponujących rozmiarów rekiny wielorybie są spokojne i niegroźne dla człowieka.

Najmniejsze rekiny na świecie

Żarłacz karłowaty to mało znany gatunek rekina osiągający maksymalną znaną długość 15-20 cm. Rekiny tego gatunku występują wyłącznie u wybrzeży Kolumbii i Wenezueli na głębokości 283–439 m. Ich charakterystyczną cechą jest długa, szeroka, spłaszczona głowa oraz czarne plamy na brzuchu.

Największy rekin w historii – Megalodon

Megalodon (Otodus megalodon) to prehistoryczny rekin, który żył 15,9–2,6 mln lat temu w morzach miocenu i pliocenu. Te gigantyczne drapieżniki mogły osiągać nawet 18 metrów długości. Wygląd i rozmiar megalodona oszacowano na podstawie gigantycznych zębów tych ryb – w 1996 roku odnaleziono ząb, który miał 16,8 cm długości, a nieco później Vito Bertucci odnalazł mierzący 18,4 cm skamieniały ząb w korycie rzeki w Południowej Karolinie. Według naukowców rekiny tego gatunku żywiły się dużymi ssakami morskimi, takimi jak np. wieloryby.

Dieta największych ryb świata

Wspomniałem już o największym gatunku rekinów – rekinach wielorybich. Teraz pora bliżej przyjrzeć się ich diecie. Testy, które przeprowadzono w Japonii wykazały, że niektóre z badanych rekinów nie jadły od tygodni lub nawet miesięcy. Ponadto zaobserwowano, że rekiny tego gatunku zjadają duże ilości roślin i alg, mimo iż wcześniej sądzono, że żywią się głównie planktonem i nektonem – skorupiakami, głowonogami i drobnymi rybami pelagicznymi. „To dosyć zaskakujące i kontrowersyjne odkrycie, ponieważ uważa się, że rekiny wielorybie zajmują miejsce położone raczej wysoko w łańcuchu pokarmowym. Jednak niektóre rekiny znajdowano z wodorostami w żołądkach, a zjadanie przez nie roślin może mieć sens, jeśli dostęp do pożywienia jest mocno ograniczony, jak pokazały to nasze testy” mówiła dr Alex Wyatt z Uniwersytetu Tokijskiego.

Najszybsze i najwolniejsze rekiny na świecie

Ostronos atlantycki to najszybciej pływający gatunek rekinów na świecie. Żyjące we wszystkich wodach ciepłych wszechoceanu ostronosy mogą płynąć nawet 74 km/h! Na przeciwległym biegunie znajduje się rekin polarny, który porusza się ze średnią prędkością 1,22 km/h, podczas gdy jego prędkość maksymalna to 2,6 km/h.

Największa szczęka rekina na świecie

Vito Bertucci poświęcił ponad dwadzieścia lat swojego życia na poszukiwania skamieniałości. Pierwotnie jubiler i złotnik, jako zapalony płetwonurek zaczął nurkować w ich poszukiwaniu we wczesnych latach 80-tych. Wkrótce zafascynowały go zęby megalodona. Po 16 latach poszukiwań i kolekcjonowania Vito w końcu miał tyle zębów, by odtworzyć szczękę gigantycznego rekina. Skonstruowanie jej zajęło mu ponad półtora roku. Jest to najprawdopodobniej największa rekonstrukcja szczęki rekina na świecie.

Ataki rekinów z New Jersey

Chyba nie ma osoby, która nie zna, lub choćby nie słyszała o filmie „Szczęki” opowiadającym o ataku rekina ludojada. Inspiracją do powstania powieści (w 1974 roku) i filmu (w 1975) były wydarzenia, które miały miejsce pomiędzy 1 i 12 lipca 1916 roku i zapisały się w historii jako Ataki rekinów z New Jersey. Na skutek ataków zginęły cztery osoby, a jedna została ciężko ranna. 14 lipca Michael Schleisser najpierw zabił złamanym wiosłem, a następnie wyłowił z wody mierzącego 2,3 metra żarłacza białego. W jego żołądku odnaleziono ok. 7 kg mięsa i kości, zidentyfikowanych jako ludzkie. Wśród nich były również szczątki Charlesa Brudera, zaatakowanego 9 dni wcześniej. Po tym wydarzeniu ataki ustały.

Rekiny częściej są atakowane przez ludzi niż atakują ludzi

Spośród wspomnianych 470 gatunków rekinów, tylko 35 kiedykolwiek zaatakowało człowieka, a jedynie 12 gatunków rekinów czyni to od czasu do czasu. Każdego roku dochodzi statystycznie do około 60 ataków rekinów na ludzi, z czego pięć kończy się śmiercią człowieka. Warto wspomnieć, że w ciągu roku dochodzi do około 20 miliardów wtargnięć ludzi w środowisko naturalne rekinów, więc prawdopodobieństwo ataku rekina na człowieka jest dużo mniejsze niż wygrana w totka.

Rekin polarny – rekordzista długowieczności

Do niedawna szacowano, że rekin polarny dożywa 200 lat. Badania, które w latach 2010-2013 przeprowadzili naukowcy z University of Copenhagen wykazały, że jedna z przebadanych samic mogła mieć nawet 392 lata! Tym samym rekin polarny jest jednym z najdłużej żyjących zwierząt na świecie oraz najdłużej żyjącym kręgowcem!

Druga najgrubsza skóra wśród zwierząt

Wspomniany przeze mnie w jednym z poprzednim punktów, rekin wielorybi może pochwalić się drugą najgrubszą skórą wśród wszystkich zwierząt. 14-cm skóra chroni rekiny przed dużymi drapieżnikami. Wyprzedzają je tylko fiszbinowce – ich skóra może mieć nawet 50 cm!

Ampułki Lorenziniego

Rekiny są zaopatrzone w ampułki Lorenziniego, czyli specjalne organy elektroreceptora. To małe czarne plamki, które zlokalizowane są w pobliżu nosa, oczu i ust. Pozwalają one rekinom na wyczuwanie pola elektromagnetyczne, zmiany zasolenia i temperatury w oceanie. Pomagają w lokalizowaniu ofiary, zagrożenia czy partnera.

Mózg i inteligencja rekinów

Rekiny mają największe mózgi spośród wszystkich ryb. Cechują się dosyć dużą inteligencją jak na ryby. Opanowały komunikację poprzez język ciała – ruszanie głową, pływanie zygzakiem, czy kulenie grzbietu to niektóre z powszechnych sposobów ich porozumiewania się.

Oczy i wzrok rekinów

Rekiny mają oczy umieszczone po bokach głów. Zapewnia im to szersze pole widzenia. Rekiny nie widzą kolorów w takich zakresach częstotliwości jak ludzie. Można powiedzieć, że widzą na czarno-biało, widzą jednak także w podczerwieni, co pomaga im być skuteczniejszymi łowcami. Niektóre gatunki, żyjące w zimniejszych wodach mają zdolność do ogrzewania oczu przy pomocy specjalnego organu znajdującego się we wnętrzu oka. Sprawia to, że niezależnie od temperatury mogą skutecznie polować.

Uszy i słuch rekinów

Rekiny to zwierzęta obdarzone bardzo dobrym zmysłem słuchu. Swoje ofiary mogą usłyszeć z odległości nawet 900 m. Uszy rekinów znajdują się we wnętrzach ich głów.

Rozmnażanie rekinów

Niektóre rekiny mogą rozmnażać się bezpłciowo (pomimo tego, że w normalnych warunkach rozmnażają się płciowo). Oznacza to, że samice nie potrzebują do rozmnażania samców. Takim gatunkiem jest m.in. rekin brodaty (Stegostoma fasciatum). Zazwyczaj rozmnażają się jajorodnie, choć niektóre gatunki, jak np. żarłacz karaibski (Carcharhinus perezii) rozmnażają się żyworodnie. W takich przypadkach embriony tych rekinów atakują siebie nawzajem. Przetrwa tylko najsilniejszy zarodek w miocie. Zachowanie takie nazywa się wewnątrzmacicznym kanibalizmem.

Niezwykłe migracje rekina tygrysiego

Rekiny tygrysie należą do największych rekinów. Przez lata ich zwyczaje pozostawały nieznane, jednak po badaniach przeprowadzonych na Nova Southeastern University na Florydzie okazało się, że sposób ich migracji bardziej przypomina migrację ptaków, żółwi morskich i niektórych morskich ssaków, niż ryb. Dość długo sądzono, że ten gatunek rekinów lubi zamieszkiwać wody przybrzeżne. W trakcie badań okazało się jednak, że pokonują one prawie 7500 kilometrów rocznie – w tym czasie odwiedzają dwa zupełnie inne ekosystemy – karaibską rafą koralową i otwarte wody północnego Atlantyku.

Tanatoza i… orki

Jeśli oglądacie programy przyrodnicze z pewnością kojarzycie ujęcia, podczas których naukowcy odwracają zwierzęta do góry nogami. Wiele gatunków wykształciło mechanizm zwany tanatozą. Jest to reakcja obronna organizmu przeciw drapieżnikom – potencjalna ofiara zastyga w bezruchu lub udaje śmierć, co ma zniechęcić drapieżnika do kontynuowania ataku. Jak się okazuje mechanizm ten rozpracowały orki, którym w sytuacji braku pożywienia zdarza się polować na rekiny. Orki zaobserwowały i zapamiętały, że rekin odwrócony płetwą do dołu jest po prostu bezbronny i ma ogromną trudność, by przewrócić się do swojej naturalnej pozycji.

Prawie 100 mln rekinów ginie co roku

Wiele rekinów zostaje przypadkowo łapie się w sieci rybackie, jednak prawdziwą plaga są jest poławianie rekinów dla ich płetw, z których przyrządzana jest popularna w Chinach zupa z płetwy rekina. Wielokrotnie dochodziło nawet do sytuacji, w których rekinom obcinano jedynie płetwy, a następnie wyrzucano je do wody – pozbawione płetw zwierzęta czekała nieuchronna śmierć. Mimo przeprowadzenia ogromnej akcji zachęcającej do zaprzestania tego procederu, której twarzą byli m.in. aktor Jackie Chan i były gwiazdor NBA Yao Ming oraz faktu, że chiński rząd zakazał podawania zupy z płetw na państwowych przyjęciach wciąż jest to ogromny problem.

Zobacz też:

• 18 ciekawostek o bocianach
• 25 ciekawostek o lwach
• 20 ciekawostek o papugach
• 17 ciekawostek o ośmiornicach
• Ciekawostki o delfinach


Źródła: (1),(2),(3),(4),(5),(6),(7),(8),(9),(10),(11),(12),(13),(14)